Ассалому алейкум ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ.
Бўйнига Қуръон ёзилган тумор осиб юрса бўладими? Машиналарга дуоларни ёзиб осиб қўйса бўладими?
Бўйнига Қуръон ёзилган тумор осиб юрса бўладими? Машиналарга дуоларни ёзиб осиб қўйса бўладими?
Ва алайкум ассалам ва роҳматуллоҳи ва барокатуҳ!
“Тумор”: кўз тегмасин дея болаларга осиб қўйиладиган нарса.
Бироқ осилган (тумор) Қуръон (оятлари)дан бўлса, ушбуга баъзи салафлар рухсат берди. Баъзилари эса рухсат бермай, ушбуни қайтарилган ишлардан дейишди. Шулардан бири ибн Масъуд розияллоҳу анҳудир.
Сўнг шайх роҳимаҳуллоҳ ушбу лафзларни изоҳлаб, шундай дедилар: ““Тумор”: кўз тегмасин дея болаларга осиб қўйиладиган нарса”. Сўнг эса бу борадаги ҳукмга тафсилот киритиб, шундай дедилар: “Бироқ осилган (тумор) Қуръон (оятлари)дан бўлса, ушбуга баъзи салафлар рухсат берди”. Яъни, тумор Қуръон (оятлари)дан ёзилган бўлса, дарҳақиқат, баъзи салафлар бунга рухсат берди. Мисол учун: Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос ва Оиша розияллоҳу анҳумлар. Чунки у Қуръондан иборат. Қуръон билан даволанишликда эса бирор ширкий қайтарилган нарса йўқ. Зеро у Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг Каломидир.
“Баъзилари эса”. Яъни, саҳобаларнинг баъзилари. “Рухсат бермай”. Ҳатто Қуръон (оятлари)дан бўлсада. Булардан: ушбу ҳадис ровийси Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ва қуйида Иброҳимдан шундай деганликлари ҳақидаги асар ҳам ворид бўлади: “Улар туморнинг барини кариҳ кўрардилар. Хоҳ Қуръон (оятлари)дан бўлсин, хоҳ Қуръон (оятлари)дан бошқаси бўлсин”. Иброҳим ан-Нахаъий роҳимаҳуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳунинг шогирдларидир.
Бу Қуръон (оятлари)дан тумор тақиш борасидаги салафларнинг ихтилофидир. Дарҳақиқат, бу борада икки сўзга ихтилоф қилдилар: улардан: бу Қуръон (оятлари)дандир. У эса Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг Каломи. Аллоҳнинг Китоби билан даволаниб, шифо излашлик машруъ деган нуқтаи назардан жоиз деганлари бор. Яна улар орасида туморлардан қайтарувнинг умумий экани боис бундан қайтариб, рухсат бермаганлари бор.
Шунга биноан саҳобалардан кейинги фуқаҳолар ушбу масалада икки сўзга ихтилоф қилдилар:
Улардан саҳобаларнинг жоиз деган раъйини олган ҳолда жоиз деганлари бор. Ва яна улардан маън қилганлари бор.
Тўғриси эса иккинчи раъй бўлмиш маън қилишликдир. Шайх Абдурроҳман ибн Ҳасан ва у кишидан олдин шайх Сулаймон ибн Абдуллоҳ уни маън қилинганлигини рожиҳ деб билишган. Бу эса уч иш сабаблидир:
Биринчи иш: Қайтариқнинг умумий экани. Ушбуни хослайдиган бирор далил ворид бўлмаган.
Иккинчи иш: Ширкка олиб борувчи воситани тўсишлик. Чунки биз Қуръон (оятлари)ни осишликни жоиз десак ундан бошқасини ҳам осиб олишлик эшиги очилади.
Учинчи иш: Қуръонни осиб олишлик уни таҳқирлашликка кўндаланг қилади. Чунки у гўдакларга осилади. Гўдаклар эса нажосат, ахлат-(чиқинди) ўринларига киришликдан четланмайдилар. Шунингдек, жоҳил кимсалар ҳам Қуръонни лозим бўлганидек эҳтиром қилиб, огоҳ бўлмайдилар ва бундан бошқа Қуръонни оёқости бўлишига кўндаланг қиладиган сабабларки, бас, бу ҳаромдир.
Жоиз деганлар эса, улар аввалги раъй эгалари, уч нарсани шарт қилдилар:
Биринчи шарт: Тумор Қуръон (оятлари)дан бўлишлиги.
Иккинчи шарт: Араб лафзлари билан ёзилган бўлишлиги. Ажамий лафз ёки ўқиб бўлмайдиган ёзувлар билан ёзилмайди.
Учинчи шарт: Шифо Аллоҳдан экани, ушбу тумордан эмаслигига ва бу тумор фақат сабаб эканига эътиқод қилишлиги.
Бироқ осилган (тумор) Қуръон (оятлари)дан бўлса, ушбуга баъзи салафлар рухсат берди. Баъзилари эса рухсат бермай, ушбуни қайтарилган ишлардан дейишди. Шулардан бири ибн Масъуд розияллоҳу анҳудир.
Сўнг шайх роҳимаҳуллоҳ ушбу лафзларни изоҳлаб, шундай дедилар: ““Тумор”: кўз тегмасин дея болаларга осиб қўйиладиган нарса”. Сўнг эса бу борадаги ҳукмга тафсилот киритиб, шундай дедилар: “Бироқ осилган (тумор) Қуръон (оятлари)дан бўлса, ушбуга баъзи салафлар рухсат берди”. Яъни, тумор Қуръон (оятлари)дан ёзилган бўлса, дарҳақиқат, баъзи салафлар бунга рухсат берди. Мисол учун: Абдуллоҳ ибн Амр ибн Ос ва Оиша розияллоҳу анҳумлар. Чунки у Қуръондан иборат. Қуръон билан даволанишликда эса бирор ширкий қайтарилган нарса йўқ. Зеро у Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг Каломидир.
“Баъзилари эса”. Яъни, саҳобаларнинг баъзилари. “Рухсат бермай”. Ҳатто Қуръон (оятлари)дан бўлсада. Булардан: ушбу ҳадис ровийси Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу ва қуйида Иброҳимдан шундай деганликлари ҳақидаги асар ҳам ворид бўлади: “Улар туморнинг барини кариҳ кўрардилар. Хоҳ Қуръон (оятлари)дан бўлсин, хоҳ Қуръон (оятлари)дан бошқаси бўлсин”. Иброҳим ан-Нахаъий роҳимаҳуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳунинг шогирдларидир.
Бу Қуръон (оятлари)дан тумор тақиш борасидаги салафларнинг ихтилофидир. Дарҳақиқат, бу борада икки сўзга ихтилоф қилдилар: улардан: бу Қуръон (оятлари)дандир. У эса Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг Каломи. Аллоҳнинг Китоби билан даволаниб, шифо излашлик машруъ деган нуқтаи назардан жоиз деганлари бор. Яна улар орасида туморлардан қайтарувнинг умумий экани боис бундан қайтариб, рухсат бермаганлари бор.
Шунга биноан саҳобалардан кейинги фуқаҳолар ушбу масалада икки сўзга ихтилоф қилдилар:
Улардан саҳобаларнинг жоиз деган раъйини олган ҳолда жоиз деганлари бор. Ва яна улардан маън қилганлари бор.
Тўғриси эса иккинчи раъй бўлмиш маън қилишликдир. Шайх Абдурроҳман ибн Ҳасан ва у кишидан олдин шайх Сулаймон ибн Абдуллоҳ уни маън қилинганлигини рожиҳ деб билишган. Бу эса уч иш сабаблидир:
Биринчи иш: Қайтариқнинг умумий экани. Ушбуни хослайдиган бирор далил ворид бўлмаган.
Иккинчи иш: Ширкка олиб борувчи воситани тўсишлик. Чунки биз Қуръон (оятлари)ни осишликни жоиз десак ундан бошқасини ҳам осиб олишлик эшиги очилади.
Учинчи иш: Қуръонни осиб олишлик уни таҳқирлашликка кўндаланг қилади. Чунки у гўдакларга осилади. Гўдаклар эса нажосат, ахлат-(чиқинди) ўринларига киришликдан четланмайдилар. Шунингдек, жоҳил кимсалар ҳам Қуръонни лозим бўлганидек эҳтиром қилиб, огоҳ бўлмайдилар ва бундан бошқа Қуръонни оёқости бўлишига кўндаланг қиладиган сабабларки, бас, бу ҳаромдир.
Жоиз деганлар эса, улар аввалги раъй эгалари, уч нарсани шарт қилдилар:
Биринчи шарт: Тумор Қуръон (оятлари)дан бўлишлиги.
Иккинчи шарт: Араб лафзлари билан ёзилган бўлишлиги. Ажамий лафз ёки ўқиб бўлмайдиган ёзувлар билан ёзилмайди.
Учинчи шарт: Шифо Аллоҳдан экани, ушбу тумордан эмаслигига ва бу тумор фақат сабаб эканига эътиқод қилишлиги.