Ташриқ кунлари беш вақт намоздан кейин такбир айтиш
Шайх Абдулазиз ибн Абдуллоҳ ибн Боз
Савол: Саволларидан бирида ташриқ кунлари беш вақт намоздан кейин такбир айтишлик ҳақида, у вожибми ёки мустаҳабми дея савол йўллаяпти. Агар бу вожиб ёки мустаҳаб бўлса, уни Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам қилганмилар ёки у саҳобалар, уларга Аллоҳ таолонинг розилиги бўлсин, феъллариданми?
Жавоб: Бисмиллаҳир Раҳмонир Раҳим. Барча мақтовлар Аллоҳга хос. Расулуллоҳга, у кишининг аҳли оила, саҳобалари ҳамда у зотнинг йўлларидан юрганларга Аллоҳнинг саловату саломлари бўлсин.
Сўнг…
Ташриқ кунлари намозлардан кейин такбир айтишлик саҳобалар розияллоҳу анҳум, Умар розияллоҳу анҳу ва бир жамоа саҳобаларнинг феълларидан сақланиб қолган. (Бу борада) Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилинган. Бироқ унинг иснодида заифлик бор. Шунингдек, Зулҳижжанинг ўн кунлигида аввалги (кунлари)дан такбир айтишлик, бари машруъдир. Бу саҳобалардан, Аллоҳ улардан рози бўлсин ва уларни рози қилсин, ривоят қилинган. Ибн Умар ва Абу Ҳурайра розияллоҳу анҳумо ўн кунликда бозорга чиқиб, такбир айтардилар. Одамлар ҳам у иккилари такбир айтишгани учун такбир айтардилар. Саҳоба Умар розияллоҳу анҳу ва бир жамоа (саҳобалар) Арафа кунидан бошлаб ташриқ кунлари тугагунигача беш вақт намоздан кейин такбир айтардилар. Умар розияллоҳу анҳу Минода чодирларида такбир айтардилар. Ҳатто одамлар уни эшиттишарди ва у киши такбир айтганлари боис такбир айтишарди. Демак, такбир айтишлик машруъ, вожиб эмас. Бироқ у Арафа, қурбонлик ва ташриқ кунлари суннатдир. Мутлақ ва қайдланган, намозлардан кейин. Кеча ёки кундуздан иборат қолган вақтларда такбир айтишлик машруъдир. Зулҳижжанинг саккизинчи ва ундан олдинги кунларига келсак, бас, у намозларга қайдланмаган мутлақ такбирдир. Балки у мутлақ. Зулҳижжанинг аввалидан тўққизинчи кеча ниҳоясигача. Бу мутлақ. Инсон йўлда, уйида ва тўшагида такбир айтади. Шунингдек, Арафа ва ундан кейинги охирги кунларда мусулмонлар йўл, масжид, бозор ва беш вақт намоз сўнгидан Арафа ва ундан кейинги кунлар такбир айтадилар. Жумҳур илм аҳли у фақат суннат деган сўзда. Аллоҳ сизни яхшилик билан мукофотласин. Такбир сурати ҳақида сўраяпти, илтифотингиз билан. Сурати:
الله أكبر، الله أكبر، لا إله إلا الله، الله أكبر الله أكبر، ولله الحمد
Аллоҳу Акбар, Аллоҳу Акбар. Ла илаҳа иллаллоҳ. Аллоҳу Акбар, Аллоҳу Акбар. Ва лиллаҳил ҳамд.[1]
Жуфт-жуфт. Ва баъзи саҳобалар тоқ суратда айтишган.
الله أكبر الله أكبر الله أكبر، لا إله إلا الله، الله أكبر الله أكبر الله أكبر ولله الحمد
Аллоҳу Акбар, Аллоҳу Акбар, Аллоҳу Акбар. Ла илаҳа иллаллоҳ. Аллоҳу Акбар, Аллоҳу Акбар, Аллоҳу Акбар. Ва лиллаҳил ҳамд.[2]
Бари яхши. Хоҳ уни жуфт-жуфт ёки тоқ суратда адо этса ҳам. Шулардан яна:
الله أكبر كبيراً والحمد لله كثيراً، وسبحان الله بكرةً وأصيل
Аллоҳу Акбару Кабийро. Валҳамдулиллаҳи Касийро. Ва субҳаналлоҳи букротан ва асийла.[3]
Буларнинг бари саҳобалар ва Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ривоят қилинган асарларда ворид бўлган. Аллоҳ сизларни яхшилик билан мукофотласин!
Масжидда такбир айтишга келсак, одамлардан бири такбир айтиб, қолганлар ундан кейин такбир айтадиларми? Ҳар бир киши ўз ҳолича такбир айтади. Жўр бўлиб такбир айтилмайди. Бу (алоҳида) такбир айтади ва буниси (ҳам алоҳида) такбир айтади. Жамоавий такбир айтиш жорий қилинмаган. Жўр бўлиш ношаръийдир. Бироқ ҳар бир киши ўз ҳолича такбир айтади. Агар унинг овози биродарининг овозига мувофиқ келиб қолса, бунинг зарари йўқ. Аммо жўр бўлиб қайтаришлик ва бошидан охиригача жўр бўлиб бошлаш ва якунлаш, бу бирор асосга эга эмас. Аллоҳ сизларга яхшилик билан мукофот ато этсин!
Шайх Абдулазиз ибн Абдуллоҳ ибн Боз
«Йўлдаги ёғду» радио дастури фатволари
Манба: Тавҳид форуми
__________________________________________________
[1] Маъноси: Аллоҳ Буюкдир, Аллоҳ Буюкдир. Аллоҳдан ўзга ҳақ илоҳ йўқ. Аллоҳ Буюкдир, Аллоҳ Буюкдир. Барча мақтовлар Аллоҳга хос.
[2] Маъноси: Аллоҳ Буюкдир, Аллоҳ Буюкдир, Аллоҳ Буюкдир. Аллоҳдан ўзга ҳақ илоҳ йўқ. Аллоҳ Буюкдир, Аллоҳ Буюкдир, Аллоҳ Буюкдир. Барча мақтовлар Аллоҳга хос.
[3] Маъноси: Аллоҳ ҳақиқатда буюкдир. Аллоҳга кўпдан-кўп ҳамдлар бўлсин. Аллоҳни эртаю кеч барча айбу нуқсонлардан поклайман.