mastura   10-21-2011, 04:44 PM
#1
Шайхул Ислом Ахмад бин Абдулхалийм бин Таймийя


Унинг тулик исми Ахмад ибн Абдул-Халим Ибн Абдис-Салаам. Унинг куняси - Абу Ал Аббос ва ун Такий ад-дин номи билан хам мащхур. У Шом ва Ирок орасидаги Харрон номли эски шахарда Роби ул Аввал ойининг 10- ёки 12- куни хижрий 661-йилда таваллуд топди. Татарларнинг боскинлари сабаб Харрон атрофида ва Харрон узида нотинчлик булгани сабаб ёшлигида оиласи билан Дамашкка хижрат килади.

Унинг оиласи илмий оила эди. Унинг отаси ва бобоси уламолар эдилар. Унинг 3та акаси илм ва фазилатлари билан мащхур эди: Абдур-Рахмон, Абдуллох ва Мухаммад.

Ёшлик даври.

Ибн Таймийя рахимахуллох отасидан тарбия олди. У отасидан ва уз асрининг бошка уламоларидан илм урганди. У факатгина уз асрининг уламолари билан кифояланиб колмасдан, балким улардан олдин келган уламолар китобларига хам эътиборини каратди.

Ёшлиги хакида куйидаги кузатишларни айтиш мумкин:

1. Хотирасининг кучлилиги ва жуда тез фахмлай олиши(тушуниши)
2. Ёшлигиданок вактга жуда эътибор бериши. Унинг хаёти жиход, таьлим беришлик, яхшиликка чакириш, ёмонликдан кайтариш, китоблар, хатлар ёзиш хамда бидъат ва куфр ахлини рад килиш билан утди
3. Килган мунозаларининг жуда хам уткирлиги. Ибн Таймийя ёшлигида мана шундай уткир мунозаралари сабаб ва Аллохнинг хидояти билан бир яхудий унинг кулида Исломни кабул килган.
4. 19 ёшиданок Исломий фатволар бера бошлади ва 22 ёшида Дар Ал Хадис Ал Сукрийяда дарс бера бошлади
5. Унинг дастлабки Илмий манбалари тафсир, Куръон, Суннат, 6та хадис китоблари, Муснод Имом Ахмад, Сунан Ад-Даримий, Муьжам Ат Табароний, Хадис илми , Фикх ва унинг усули, Усул Ад Дин , тил, ёзиш, риёзиёт, тарих ва бошка тиббиёт, мухандислик каби фанлар булган.

Устозлари.

Ибн Таймийя рахимахуллох жуда куплаб уламолардан илм олди. Имом Аз- Захабий рахимахуллох унинг узидан устозлари хакида ривоят килади. Махсус устозлари 40 тадан ошик, ва жами устозлари эа 200 тадан ошикдир.

Масалан:

-Абул Аббос Ахмад ибн Абдуд Даъим Ал Макдасий
- Абу Наср АбдулАзиз Ибн Абдул Мунъим
- Абу Мухаммад Исмоил Ибн Иброхим Ат-Танухий
-Ал-Манжа Ибн Усмон Ат Танухий Ад Дамашкий
-Абул Аббос Ал Муъаммил Ибн Мухаммад Ал-Болисий
-Абу Абдуллох Мухаммад ибн Аби Бакр Ибн Сулаймон Ал Амирий
- Абу Ал Фараж Абдуррахмон Ибн Сулаймон Ал Багдодий
-Шароф Ад Дин Ал Макдасий, Ахмад ибн Ахмад Аш Шофеий
- Мухаммад ибн Абдул-Каави Ал Макдасий
-Такиуддин Ал Воситий, Иброхим Ибн Али Ас Солихий Ал-Ханбалий
ва бошкалар.

Хаёти

Ибн Таймийя хаёти яхшиликка даъват ва ёмонликдан кайтариш ва Аллох йулида жиход килиш билан ажралиб туради. Унинг хаётининг бир неча жабхаларига тухталамиз.

1. Яхшиликка чакириш ва ёмонликдан кайтариш

а) Унинг Аллохдан узгага ибодат килинувчи бутлар ва манзилгохларни йук килиши хамда одамларни бу жойларни зиёрат килишдан кайтариши. Бу нарса икки боскич оркали амалга оширилди: Биринчи , у бутлар ва манзилгохларнинг хакикатини тушунтириб берди ва у жойлар одамлар уйлаган жой эмас, балким уйдирма, тукиб чикарилган жойлар эканлигини тушунтирди(яъни у жойлардаги кабрлар одамлар уйлаган инсонларнинг кабри эмас, балким тамомила бошкаларнинг кабри эканлигини тушунтирди). Иккинчидан, тугридан-тугри бахслар, китоб ва хатлар оркали бу жойларда содир этилаётган ширк хамда бидъатларнинг ботиллигини аклий хамда наклик далиллар билан исботлаб берди.

б) Унинг Насронийларга каршилиги.

У Насроний Киролига Исломни кабул килишликка даъват этиб хамда рохибларнинг ёлгонлари ва ботилликларини курсатиб хат ёзди. Киролнинг илмга булган иштиёкини хамда одамларга булган яхши хулкини айтиб Исломни кабул килишга чакирди. У буни хикмат, юмшоклик билан амалга оширди, хамда юртидаги Мусулмонларга яхши муомалада булишлик хамда уларнинг динини узгартиришга уринмаслигини суради. Бундан ташкари у Насронийлар билан бахслар килди ва бу бахсларнинг баъзилари Ал Жавааб Ас Сахих номли китобида айтиб утди.

с) Унинг Суфийларга каршилиги.
У суфийларга бир неча бор карши чикди. Энг мащхурларидан бири Ботиъхийя (булар асосчилари Ахмад Ар Рафаъий булганлиги учун Ахмадийялар ва Ар-Рафаъийялар деб хам номланган) ларга карши чикканлари. У уларга раддиялар берди, хамда оловга кириб куймасдан чикишлик ва бошка шайтоний харакатларининг ботиллигини фош килди. Ботиъхийялар оловга кириб , куймасдан чикиб шу нарса уларнинг муъжизаси эканлигини курсатишга урунган эдилар. Ибн Таймийя рахимахуллох агар улар хаттоки осмондан учуб юрган булишса хам Шариат хукмларига карши чикишларини оклаш мумкин эмаслигини тушунтирдилар. У бу суфийларга улар билан бирга оловга киришга рози булди, бунга факатгина битта шарт куйди, яъни улар оловга кирмасларидан олдин узларини иссик сув ва уксус билан ювишлари керак. Натижада, уларнинг ботилликлари фош булди хамда улар Куръон ва Суннатга амал килишга рози булдилар.

Унга нисбатан айтилган мактов ва тазкиялар факат унинг асхобларию шогирдлари томонидангина эмас, балки, унинг мухолифлари томонидан хам айтилган.

1. Имом Захабий (рахимахуллох) "муъжамуш-шуюх"да Ибн Таймия хакида куйидагиларни ёзади:

"У шайхимиз, шайхул-Ислом, илму маърифатда, шижоату заковатда, танвийри илохий жихатидан ва олийжанобликда, умматга насихатгуйликда ва амри маъруф ва нахйи мункарда асрининг фариди эди. Хадис эшитди, уни талаб килиш ва китобат килишни купайтирди, илм талабида чикди, рижоллар ва табакотлар холига назар солди ва (уз замонида) узидан бошкалар тахсил кила олмаган даражадаги илмни тахсил килди.

У киши Куръон тафсирида мохир булди. Унинг дакик маъноларига сайёл бир табиат ила шунгиди, мушкил уринларига куркмасдан майл этди. Ва ундан узидан олдин хеч ким чикара олмаган маъноларни истинбот килди. Хадис илмида ва уни хифз килишда мохир булди. Унингчалик куп Хадисларни аслига ва сахобийсига боглаган холда хифз килиб, сунгра далил коим килаётганда осонгина ёдига келтирувчи инсон жуда кам булган. Шунингдек, у фикх билимларида, мазхабий ихтилофларда ва сахобаю тобеинлар фатоволарини билишда хам одамларнинг купидан устунлик килди. Шундай даражадаки, агар фатво берса бирон бир мазхабга илтизом килмасдан фатво бера оларди. Араб тилини хам аслию фарълари билан, таълилию ихтилофлари билан пухта эгаллади. Яна аклийётларга хам назар солди. Мутакаллимлар сузларини урганди. Сунгра уларга раддия берди, хатоларини курсатиб берди, ва улардан огохлантирди. Энг равшан хужжат ва энг очик далиллар билан суннтага нусрат берди. Аллох йулида мухолифлар томонидан азиятларга дучор булди. Соф суннатга нусрат бергани учун куркитилди. Ахири, Аллох унинг минорасини юксак килди. Такво ахлининг калбларини уни севишга ва унга дуо килишга жамлади. Унинг душманларини тор-мор этди. У туфайли турли миллат ва дин вакилларини хидоят килди. Хатто подшохлар ва умаролар калбини хам куп холатда унга буйсундириб куйди. Аллох таоло уни сабаб килиб, у улул-амр калбини тасбит килгач Шомни кайта ихё килди балки, - путур етишига озгина колганда - бутун Исломни ихё килди, качонки, мугул татар тудалари узларининг дабдабаю асъасаси билан кириб келиб, ва одамлар томонидан Аллох хакида турли гумонлар килина бошлаган, муъминлар каттик зилзилага солинган хамда нифок буй чузиб, юзини курсатиб колган эди ушанда.

Унинг махосинлари купдир. У узининг сийратига мен каби бир одам ишора килишидан буюкрокдир. Агар рукн билан маком уртасида касам ичсам шундай касам ичардим: Мен уз кузим билан хали унга ухшаганини курмадим. Ва у хам узига ухшаган бир кишини курмаган!" . Каранг: (Ибн Ражаб Ханбалий: "Зайлу табакотил Ханабила" 4-390)

2. Хофиз Имодуддийн ал-Воситий рахимахуллох:

"Валлохи, яна бир марта Валлохи, Осмон гумбази остида илмда, амалда, холда ва хулкда, иттибаъда ва карамда, хилмда ва Алохнинг хурмати поймол килинган вактда Аллох хакки учун урнидан кузгалишда шайхингиз Ибн Таймиячалик бир инсон курилмаган. У кишиларнинг акидада энг содиги, илму азмда энг тугриси эди. Хак учун голиб келишда энг ижрокори ва энг олийси эди одамларнинг. У кули очикликда хам одамларнинг энг афзали эди. Мухаммад солллаллоху алайхи ва салламнинг суннатларига эргашишда энг акмали эди. Биз уз асримизда Мухаммадий нубувват суннатларини тугридан-тугри Ул зотнинг кавллари ва феълларидан оладиган ундан булак бирон-бир кимсани курмадик. Соглом калб шунга гувохлик берадики, унинг килган иши хакикий эргашишликдир." (ал-укувд ад-дуррийя: 311-бет )

3. Хофиз Жалолиддин Суютий рахимахуллох:

"Ибн Таймийя шайх, имом, аллома, хофиз, нокид (мунаккид), факих ва мужтахид, мохир муфассир, шайхул-Ислом, аламуз-зухход, нодиратул-аср (асрининг нодири), Такийюддин Абул Аббос Ахмад ал-муфтий Шихобуддийн Абдул-Халийм ибн ал-имомил-мужтахид шайхул-Ислом Маждуддийн Абдуссалом ибн Абдуллох ибн Абдулкосим ал-Харронийдир. У Аламларнинг (алам-белги дегани. Жуда хам таникли, сузи хужжат булган олимларга айтиладиган таърифлардан бири ) биридир. Олтиюз олтмиш биринчи йил рабийъул-аввал ойида таваллуд топган. Ибну Абий Юср, Ибну Абдид-Доим ва бошка купчиликдан эшитган (яъни илм олган).

У Хадис билан шугулланди, тахриж килди, саралади, рижол илми ва хадис илалида ва фикхида ва бошка исломий билимларда, илми каломда ва бошкаларда мохир булди. У илм денгизларидан ва санокли азкиёлардан эди. Зухходлардан ва афродлардан эди. Уч юз мужаллад китоб таълиф килди. Синовларга йуликди ва куп марта озорланди. Еттиюз йигирма саккизинчи йили зулкаъданинг йигирманчисида вафот этди."
("Табакотул хуффоз", 516-517-бетлар)

Бу мазкур сузлар у кишига яхши шаходат берган кишиларнинг айримларининг сузлари холос. У кишининг шогирдлари хам нихоятда катта имомларга айланишган. Хофиз Ибн Касир, Ибнул Коййим ал-Жавзийялар шулар жумласидандир.

Шу уринда келтириб утиш жоизки, Ибн Таймия ва унинг шогирди Ибнул Коййим хусусида Ибн Хажар Хайтамий (Шофеий мазхабининг катта факихларидан 974-хижрий санада вафот этган. Бу киши 852-х.да вафот этган Фатхул-Борий китобининг муаллифи Ибн Хажар Аскалонийдан бошка кишидир) куп таъналар килган. Ва уларни тажсим, ташбех ва бошка бузук эътикодларда айблаган. Бирок, куплаб уламолар унга раддиялар бериб, унинг сузларининг ботиллигини баён килишган. Ва мазкур икки имомнинг китобу суннатга хилоф келувчи хар кандай эътикоддан покизаликларини исбот килишган. Мана шундай уламолардан бири:

4. Мулло Алий Корийдирлар (рахимахуллох):

Мулло Алий Корий Ибн Хажарнинг мазкур икки имом хакларидаги айбловларини келтириб утгач шундай дейди: "Мен айтаманки: У иккисини (яъни Ибн Таймия ва Ибнул Коййимни) бундай бадномликдан ва хунук нисбатдан Аллохнинг Узи сакласин. Кимки, Тасaввуф ахли наздида шайхул-Ислом хисобланган Надиймул Борий шайх Абдуллох Ансорий (каддасаллоху сиррахул-жалий)нинг "Шарху маназилис-саирийн" китобини укиса, мазкур икки шахснинг ахли сунна вал-жамоатдан эканлиги, ва балки, уларнинг бу умматнинг авлиёларидан эканлиги аён-баён булади. Мазкур шархда мазкур булган матларнинг айримларини мастурига мувофик равишда накл киламан: "...Ва шайхул-Исломнинг (Ибн Таймиянинг) мана бу сузлари у кишининг суннатдаги мартабаси ва илмининг микдори нечогли буюк эканлигини хамда унинг жахмийлардан булган душманларининг унга карши улоктирган ташбеху тамсил хакидаги айбловлардан покизалигини курсатади. Одатда улар хадис ва суннат ахлини шундай айблайдилар. Худди рофизийларнинг уларни ( яъни ахли суннани) носибий деб, носибийларнинг эса уларни рофизий деб, муътазилийларнинг эса уларни навобити хашавийя (яъни эхтимол ичи буш усимлик, бу билан ахли суннани аклини ишлатмайдиган, акли йук, факат зохирни биладиган, говак кимсалар демокчи булишади валлоху аълам) деб айблашганларидек. Бу эса Расулуллох соллаллоху алайхи ва салламнинг душманларидан Ул Зотни ва Ул зотнинг асхобларини янги бидъат бир динни уйлаб чикарган собийлар деб айблаганлари каби бир меросдир. Бу шунингдек, ахли хадис ва суннатлар учун Набийларидан меросдирки, ахли ботил доимо ахли хакни ёмон лакаблар билан лакаблайди. Аллох Шофеийнинг рухини пок килсин, у рофизийликка нисбат берилганда шундай деган эди:

Гар Мухаммад оиласин севмоклик рафз эрур
Икки олам шохид булсин, уша рофизий мендур

Ва шайхимиз Абул Аббос Ибн Таймиядан хам Аллох рози булсинки, шундай деган эдилар:

Гар Мухаммад оиласин севмоклик насб булур
Икки олам шохид булсин,уша носибий мендур
"
(Мулло Алий Корий: "Миркотул-мафотийх", 8-жилд, 146-147-сахифалар)


  
Users browsing this thread: 1 Guest(s)
Powered By TAVHID.COM, © 2002-2024 Tavhid Forum.
Made with by Curves UI.