Салаф уламоларининг бидъат аҳлидан огоҳ қилишидан намуналар

Саҳоба розияллоҳу анҳумлар (одамларни) бидъатларга нисбатан нафрат назари билан қарашга чорлардилар. Ва суннатга эргашишга ундардилар. Абу Абдурроҳман Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу айтадилар: «Эргашинглар бидъат қилманглар. Дарҳақиқат сизларга етарли бўлди» (Абу Ҳайсама ан-Насоий «Илм» китоби, 54).
Доримий «Сунан» китобларининг муқаддимасида (1/286-287), Амр ибн Яҳёга бориб тақаладиган санад билан ривоят қиладилар. У киши (Амр ибн Яҳё) айтадиларки: «Отам оталаридан шундай ривоят қилганларини эшитганман. У киши (боболари) айтадиларки: Биз бомдод намозидан олдин Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу эшиклари олдида ўтирардик. У киши (уйдан) чиқсалар масжидга бирга борар эдик. Шунда Абу Мусо ал-Ашъарий розияллоҳу анҳу келиб, айтдиларки: «Абу Абдурроҳман олдингизга чиқдиларми?» Биз: «Йўқ, ҳали (чиқмадилар)», дедик. У киши чиққунларигача биз билан ўтирдилар. (Уйдан) чиққанларида барчамиз у киши (томонга қараб) турдик. Абу Мусо у кишига айтдиларки: «Эй Абу Абдурроҳман, мен боя масжидда ўзим норози бўлган бир ишни кўрдим. Аллоҳга қасамки, унда бирор яхшилик бор деб билмайман».
Абдуллоҳ ибн Масъуд: «У нима экан?», дедилар. Абу Мусо: «Биз билан юрсангиз кўрасиз», дедиларда (воқеани) айтиб бердилар: «Масжидда ҳалқа-ҳалқа бўлиб ўтирган бир қавмни кўрдим. Намозни кутиб ўтиришарди. Ҳар бир ҳалқада қўлларида майда тош бўлган бир киши бўлиб, шундай дерди: юз марта Аллоҳу Акбар деб айтинглар. (Атрофидагилар) юз марта Аллоҳу Акбар дейишарди. Юз марта Ла илаҳа иллаллоҳ денглар деса, ҳалигилар ҳам юз марта Ла илаҳа иллаллоҳ дейишарди. Юз марта субҳаналлоҳ денглар, деса, ҳалигилар ҳам юз марта субҳаналлоҳ дейишарди».
Абдуллоҳ ибн Масъуд: «Уларга нима дедингиз?», дедилар. Абу Мусо: «Уларга сизни райингизни ёки сизни амрингизни кутайчи деб бирор гап гапирмадим», дедилар.
Абдуллоҳ ибн Масъуд: «Уларга қилган ёмон ишларини санашни буюриб, шунда яхши ишлари зое бўлмаслигини гаровини бермабсиз-да», дедилар. Сўнг у киши билан то ўша ҳалқалардан бирини олдига келгунларича бирга юрдик. Уларни тепасида тўхтаб: «Мен кўриб турган, бу қилаётган ишингиз нимаси?», дедилар. Улар: «Эй Абу Абдурроҳман, бу майда тошлар бўлиб, булар билан такбир, таҳлил ва тасбиҳ айтиб ўтиргандик», дедилар.
Абдуллоҳ ибн Масъуд айтдиларки: «Қилган ёмонликларингизни санасангизчи. Шунда мен ҳасанотларингиздан бирор нарса зое бўлмаслигини гаровини бераман. Ҳолингизга вой бўлсин эй Муҳаммад уммати! Ҳалокатингиз намунча тез бўлмаса! Пайғамбарингиз соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳобалари (атрофингизда) кўп бўлсалар. Пайғамбарингизнинг кийими ҳали эскирмаган, идиши эса синмаган бўлса. Нафсим Уни Қўлида бўлган Зотга қасамки, сизлар Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг миллатидан кўра тўғрироқ миллатдамисизлар ёки залолат эшигини очувчимикинсизлар?!»
Улар: «Аллоҳга қасамки, эй Абу Абдурроҳман, биз фақат яхшиликни истаган эдик», дейишди.
У киши: «Қанчадан-қанча яхшилик истагида юрганлар борки, бироқ ҳаргиз унга етишолмайдилар. Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва саллам бизга шундай бир қавм ҳақида айтганларки, улар Қуръон ўқийдилар, бироқ у (ўқиганлари) бўғизларидан нарига ўтмайди. Аллоҳга қасамки, эҳтимол ўшаларни кўпи сизларни ичингиздан бўлса керак деб ўйлайман», дедилар. Сўнг улардан бурилиб кетдилар.
Амр ибн Салама айтдиларки: «Ўша ҳалқаларнинг аксарини Наҳровон куни хаворижлар билан бирга бизга қарши уруш олиб бораётганларини кўрдим».
Саҳоба розияллоҳу анҳумдан бу бобда ривоят қилинган асарлар жуда кўпдир.
Тобеинлар ва улардан кейин келганлар ҳам ана шундай, бидъат ва унинг аҳлидан огоҳлантириб ўтишди.
Ибн Сийрин айтадилар: «Иснод ҳақида сўралмас эди. Фитна рўй бергач, бизга (санаддаги) кишиларингизни номма-ном айтинглар, дейишадиган бўлишди. Шунда аҳли суннага қаралардида, ҳадислари олинарди. Аҳли бидъатга қаралардида ҳадислари олинмасди» («Муқоддима Соҳиҳ Муслим» 1/15).
Абу Қулоба айтдиларки: «Бирор киши бидъат тўқиб чиқарадиган бўлса, албатта қонхўр бўлиб қолади» («Муқоддима Сунан ад-Даримий» 1/231).

Яъни, ўзи тўқиб чиқарган бидъатига қарши чиққанларни қонини ҳалол санайдиган бўлиб қолади.

Молик ибн Анаснинг қиссалари ҳам жуда машҳурдир. Бир киши Аллоҳ таолони кўтарилишининг кайфияти ҳақида сўраганда, унга: «Сен ёмон киши экансан. Сен бидъатчисан. Уни менинг ҳузуримдан чиқариб ташланглар», дедилар (Байҳақий «ал-Асма вас-Сифат» 2/305, Абу Нуъайм «Ҳиля» 6/325. Ушбу асарни саҳиҳ санаганлардан: Заҳабий «Улув» 2/954, Ҳофиз «Фатҳул Борий» 13/500, Албоний «Мухтасар ал-Улув» 103).
Имом Шофеъий бидъат аҳли ҳақида айтдиларки: «Аҳли калом борасида мени ҳукмим шуки: хурмо шоҳлари билан саваланиб, туяга ўтказилиб, қавми-қариндошлари орасида айлантириб чиқилгач, барчанинг кўз ўнгида бундай деб жар солинмоқ керак: Бу Китобу-Суннат илмини ташлаб, калом илмига кирган кимсанинг жазосидир» (Ҳарвий «Заммул Калам ва аҳлиҳ» 4/294).
Суфён Саврий бидъат аҳли билан бир жойда ўтиришдан огоҳлантирардилар. Фарёбий айтадиларки: «Суфён Саврий мени фалончи ва пистончилар билан бир жойда ўтиришимдан қайтарардилар. Яъни бидъат аҳлидан бўлган кишилар билан (ўтиришдан)» (Ибн Батта «ал-Ибана» 2/461).
Суфён ибн Уяйна дедилар: «Одамлар Жобирдан – яъни Жуъфий – бидъатини ошкор қилишидан олдин ҳадис қабул қилиб олишарди. Бидъатини зоҳир қилгач, одамлар унинг ҳадисини олмаслик ҳақида гапиришди. Шунда баъзи одамлар уни тарк этишди. Унга: Нима бидъат олиб келганакан ўзи?, дейилганда. Маҳдий бир кун сирдобдан чиқади деганга ўхшаш (шиаларнинг бидъий ақидаларига) иймон келтириш эди, деб айтди» («Муқоддима Соҳиҳ Муслим» 1/101).
Абу Зуръа ва Абу Ҳатим Розийлар ҳам бидъат аҳли билан бир жойда ўтиришдан қайтарардилар.
Ибн Абу Ҳатим айтдиларки: «Отам ва Абу Зуръани (тўғри йўлдан) озган ва бидъат аҳлини тарк этишга буюраётганларини эшитдим. У иккови бу борада аяб ўтирмасдан (масалани қаттиқ) олишарди. Ва у иккови китобларга асар турганда (ўз) райини тиқиштиришни инкор қилишарди. Шу билан бирга у икковлари аҳли калом билан бир жойда ўтиришдан ва китобларига кўз югуртиришдан қайтаришарди. Ва айтишардики: Калом соҳиби ҳеч қачон нажотга эришолмайди…» («Шарҳ Усул Эътиқод Аҳли Сунна Вал Жамоа» 1/201).
Барбаҳарий айтдиларки: «Бидъатчилар чаёнларга ўхшайдилар. Бошлари ва таналарини ерга тиқиб олишади-да, нишларини (ташқарига) чиқариб олишади. Имконият топилди дегунча, чақиб олишади. Бидъат аҳли ҳам ҳудди шундай. Улар одамлар орасида яшириниб юрадилар. Ва имконият туғилди дегунча истакларига етишиб оладилар» («Тобақотул Ҳанабила» 3/77, «Мактаба ал-Убайкан» нашриёти).
Бағавий роҳимаҳуллоҳ шундай дедилар: «Саҳобалар, тобеинлар, тобеинларга эргашувчилар ва суннат уламоларининг барчалари ижмо қилиб, иттифоқ қилишган ҳолатда бидъат аҳлига нисбатан душманона муносабатда бўлиш ҳамда уларни тарк этиш асосида ҳаёт кечириб ўтишди» («Шарҳ Сунна» 1/227, 108-рақамдаги асар).
Мен айтаманки: Бизнинг бугунги кунимизгача уламоларимиз бидъат аҳлидан, уларнинг китоблари ва дарсларидан огоҳлантириб келишади, ҳамда уларни буткул тарк этишга ундаб келишади.
Аллома Ибн Боз роҳимаҳуллоҳ рофизалар билан аҳли сунна орасини яқин олиш масаласи ҳақида сўралганларида – ҳолбуки бу чақириқ янграган вақтида, ҳушёр даъватчилар деб айтиладиган кўпчиликни таҳлика остига қўйган эди – жавоб бериб айтдиларки:
«Рофиза ва аҳли сунна орасини яқинлаштириш мумкин бўлмаган ишдир. Чунки ақидалар бошқа-бошқа. Аҳли сунна вал жамоанинг ақидаси - Аллоҳни яккалаш, ибодатни Аллоҳ субҳанаҳу ва таоло учун холис адо этиш ва Аллоҳга қўшиб бирор кишига, на (Аллоҳга) яқин фариштага ва на жўнатилган элчига дуо қилмасликдир. Аллоҳ субҳанаҳу ва таолонинг Ўзигина ғайбни билади деб эътиқод қилишдир. Яна аҳли сунна вал жамоанинг ақидасидандир: саҳобаларни барчаларига муҳаббат қўйиш, уларни номини эшитганда Аллоҳ улардан рози бўлсин деб дуо қилишдир. Ва улар Аллоҳнинг пайғамбарлардан кейинги энг афзал халқлари деб иймон келтириш. Уларнинг ичида энг афзаллари Абу Бакр Сиддиқ, сўнг Умар, сўнг Усмон, сўнг Али – Аллоҳ таоло барчаларидан рози бўлсин. Рофизалар эса бунинг тамомий аксидадирлар. Демак бу иккисини орасини жамлаш мумкин эмас. Яҳудлар билан насороларни, ҳамда бутпарастлар билан аҳли суннани орасини жамлаш мумкин бўлмаганидек, ақидалар бошқа-бошқа бўлгани боис рофизалар билан аҳли сунна орасини яқинлаштириш мумкин эмасдир» («Мажмуъ фатава ва мақолат мутанаввиъа» 5/156).
Ибн Боз роҳимаҳуллоҳга яна қуйидаги савол берилди: «Бу ўринда мувозанат қилиш керак дейдиганлар бор. Яъники, бир бидъатчини бидъати сабаб одамлар огоҳ бўлиши учун танқид қиладиган бўлсангиз, тоинки унга зулм қилиб қўймаслик учун қилган яхшиликларини ҳам эслаб ўтишингиз керак экан».
Роҳимаҳуллоҳ айтдиларки: «Йўқ, асло бунинг кераги йўқ, асло бунинг кераги йўқ. Шунинг учун ҳам аҳли суннанинг китобларини ўқисангиз, огоҳлантирув ирода қилинганини топасиз. Бухорийнинг «Холқ афъал ал-ибад», «ал-Адаб», «ас-Соҳиҳ», Абдуллоҳ ибн Аҳмаднинг «Сунна» китоблари, Ибн Хузайманинг «ат-Тавҳид» китоблари, «Род Усман ибн ад-Даримий ала аҳл ал-бидаъ» ва бундан бошқа китобларни ўқисангиз, улар бидъат аҳлининг ботил ишларидан огоҳлантириш учун асарларни келтириб ўтадилар. Уларнинг қилган яхши ишларини санаш учун эмас… Демак мақсад шуки: уларни қилган ботил ишлари-ю, яхшиликларини ҳаммасидан огоҳлантиришдир. Агар кишининг қилган бидъати куфрга олиб борадиган бўлса, қилган ишларининг сариқ чақалик қиймати йўқдир. Барча қилган яхшиликлари ботил бўлади. Агар қилган бидъати куфрга олиб бормайдиган бўлса, у киши катта хатардадир. Демак мақсад шуки, огоҳ бўлиш вожиб бўладиган хатолар ва оғишишларни баён қилишдир» (Шайхимиз Робиъ Мадхалийнинг «Манҳаж Аҳли Сунна ва Ал-Жамаъа фий нақд ар-рижал ва ал-кутуб ва ат-товаиф» 4-6, китоблари).
Аллома Луҳайдонга қуйидаги савол берилди: «Фазилатли шайх, бидъат ва залолат аҳлидан огоҳлантиришда, инсоф ва адолат қилиш керак деган даъво билан бидъатчининг яхшиликларини эслаб ўтиш, уларга мақтов айтиш ва уларни кўтар-кўтар қилиш аҳли сунна вал жамоанинг манҳажиданми?»
Аллома шундай дедилар: «Жоҳилиятдаги Қурайшни ва ширкка ботганларнинг раҳнамоларини яхши ишлари йўқмиди?! Қуръонда қилган яхшиликларини бирортасини бўлса ҳам зикри ўтдими?!
Улар меҳмонни иззат-икром қилардилар. Араблар жоҳилиятда меҳмонни иззат-икром қилардилар. Қўшничилик ҳақларига риоя қилардилар. Шу билан бирга Аллоҳ жалла ва аълага итоатсизлик қилганларнинг бирор фазилатлари зикр қилинмади.
Бу ўриндаги масала, яхшилик ва ёмонликларни санаш масаласи эмас. Балки келаётган хатардан огоҳлантирув масаласидир. Бирор киши (бу борада) изланиб кўрмоқчи бўлса, Аҳмад ибн Ҳанбал, Яҳё ибн Маъин, Али ибн Мадиний ва Шуъба каби имомларнинг сўзларига қарасин.
Улардан бирорталари каззоб деб танқид қилишган кишилари ҳақида, бироқ у хусни-хулқ, саҳоватпеша ва кечалари кўп таҳажжуд ўқирди деб айтишармиди?!
Ўша зотлар (бидъат аҳлига) ўралашиб юрибди ёки буни ғафлат босиб қолган деб айтган кишилари ҳақида, бироқ унда фалон ва фалон яхши хусусиятлари бор деб айтишармиди?! Йўқ, асло! Унда нима учун бугунги кунда одамлардан бирор кишидан огоҳлантирилган вақтда, бироқ унда бундай ва мана бундай яхши жиҳатлари ҳам бор деб айтилишлиги талаб қилиняпти?!
Булар жарҳ ва таъдил қоидаларидан жоҳил қолган ва фойдаларни амалга ошириш ҳамда уларни чиппакка чиқишидан огоҳлантириш сабабларини билмайдиган кишининг даъволаридир» (Юқоридаги манба).
Аллома Ибн Усаймин роҳимаҳуллоҳ бидъат аҳлининг китобларига кўз югуртириш ва уларни тарқатишдан огоҳлантирдилар. Ким уларга раддия беришга қодир бўлса, унга (ўша китоблар билан танишиб чиқиши) вожиб бўлиши ҳам мумкин. Чунки бидъатга раддия бериш вожибдир.
Роҳимаҳуллоҳ айтдиларки: «Бидъат аҳлини тарк этишдандир: фитна етишидан хавфсираган ҳолатда уларни китобларига кўз югуртириш ва уларни тарқатишни тарк этиш. Залолат ўринларидан узоқ бўлиш вожибдир. Бироқ уларни китоблари билан танишиб чиқишдан мақсад, уларга раддия бериш учун бидъатларини билиш бўлса, саҳиҳ ақида билан ҳимояланган ва уларга раддия беришни уддасидан чиқадиган киши учун бу ишга киришишида зиён йўқ. Балки бу вожиб бўлиши ҳам мумкин. Чунки бидъатга раддия бериш вожибдир. Вожиб мукаммал бўлиши учун лозим бўлган иш ҳам вожибдир» («Мажмуъ ал-фатава» 5/89).
Аллома Солиҳ ал-Фавзон айтдиларки: «Бидъат аҳлидан узоқ бўлиш вожибдир. Салафлар бидъатчи билан бир жойда ўтирган ва улар билан ўралашиб юрган одамга, уларнинг (бидъат аҳлининг) ёмонликлари юқиб қолишидан чўчиб, улар билан ўтиришдан, уларни зиёрат қилишдан ва уларни олдиларига боришдан қайтарардилар» («ал-Ажвиба ал-Муфийда» 166).
Ҳафизаҳуллоҳ яна айтдиларки: «Кимки салаф манҳажига хилоф чиқса ва салаф манҳажига зид келадиган манҳажларни ва уларни аҳлини мақтаса, у хилоф чиқувчи киши деб қаралади. У даъват қилиниши ва насиҳат қилиниши вожиб бўлади. Агар ҳаққа қайтса хоп-хоп, акс ҳолда тарк қилиниб, алоқа узилади» («ал-Ажвиба ал-Муфийда» 160).
Бу ўринда бошқа кўплаб уламолар ҳам бўлиб, уларни бу мавзудаги сўзлари ва китоблари жуда кўпдир. Бу билан улар аҳли сунна вал жамоанинг йўлига хилоф чиққанларга раддия берадилар:
Аллома Абдулмуҳсин ал-Аббод
Аллома Муқбил ал-Вадиъий
Аллома Аҳмад ибн Яҳё ан-Нажмий
Аллома Абдурроҳман ал-Маъламий
Аллома Ҳамуд ат-Тувайжурий
Аллома Зайд ал-Мадхалий
Юқорида эслаб ўтилган уламолар ичида маълум бир шахсларнинг мақолаларини танқид қилганлар, уларни ботил эканлигини айтиб, ушбу ботил сўзни айтган кишини номма-ном санаганлар ҳам бор. Юқорида зикри ўтган икки буюк олимдан икки мисол келтираман:
Биринчи: Аллома Абдулазиз ибн Боз роҳимаҳуллоҳ: У кишига 18/7/1416 ҳижрий санада «Шарҳ Риёзус Солиҳийн» дарсида Саййид Қутбнинг Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг саҳобалари ҳақидаги сўзи ўртага қўйилди. У Саййид Қутбнинг ушбу сўзи эди: «Муовия ва унинг шериги Амр – Амр ибн Ос розияллоҳу анҳуни назарда тутяпти – ёлғон ва товламачиликка, алдов йўлига, мунофиқлик ва ўз мансабини суистемол қилиш йўлига ўтишгач, Али бундай пасткашликка бормади. Натижада у иккиси ғалаба қозониб, бу мувафаққиятсизликка учради. Чунки бундай ютқазиқ ҳар қандай ютуқдан шарафлидир».
Шайх роҳимаҳуллоҳ айтдиларки: «Бу ўта қабиҳ ва инкор қилинадиган сўздир».
Бошқа бир ўринда шундай дедилар: «Бу носоғлом ва ярамас сўздир. Муовия ва Амр ибн Ос розияллоҳу анҳумоларни ҳақоратлашдир».
Савол берувчи айтдики: «Ушбу сўзлар мавжуд бўлган китоблардан қайтариладими?»
Роҳимаҳуллоҳ: «Йиртиб ташланади», дедилар (Шайх Саъид ал-Умарнинг «ан-Насиҳа» китобларидан олинди).
Иккинчи: Аллома Ибн Усаймин роҳимаҳуллоҳ:
9/1/1418 ҳижрий санада «Мажалла ад-Даъва» мажалласининг 1591-сонида «Зилал ал-Қуръан» ҳақида сўралдилар. Роҳимаҳуллоҳ шундай дедилар: «Ихлос сурасига берган тафсирини ўқидим. Аҳли сунна вал жамоанинг йўлига зид бўлган қаттиқ сўзларни айтибди. Унинг ушбу сурага берган тафсири ваҳдатул вужуд ақидасини айтганига далолат қилади. Ҳудди шундай (Аллоҳни) олий бўлишини ҳукмронлик ва эгаллаб олиш деб тафсир қилибди».

Бидъат аҳлига нисбатан энг тўғри мавқиф

Шайх Солиҳ ибн Фавзон ал-Фавзон ҳафизаҳуллоҳ
Бидъат ва ҳаво аҳлидан эҳтиёт бўлинг!

Қиличга даъват қилиш, яъни фитна(га даъват деганидир). Шундай қилиб бу мусулмонлар орасида урушни олиб келди, калималарини парчалади (яъни бирликларини парчалади). Бу фақатгина мўътазила, хавориж ва бошқалардан ташкил топган ҳавои нафс аҳлидан келди. Ана ўшалар фитна сабабчиларидир, мўътазила, хавориж, рофиза ва бошқалар. Фитналар улардан бошқасидан келмади, улардан бошқаси сабаб бўлмади. Ким Усмон розияллоҳу анҳуни қатл қилди? Ким Али ибн Абу Толиб розияллоҳу анҳуни қатл қилди? Шундан кейин мусулмонлар орасида ким фитна (алангасини) ёқди? (Бунинг ортида ким турибди?) Фақат улар, ҳавои нафс аҳли. Ким Маъмун ва ундан кейин келганларни аҳли суннага қарши фитналарга гижгижлади? Ҳатто (иш шу даражага етдики) улар имомлари Аҳмад ибн Ҳанбал раҳимаҳуллоҳни тортишди. Улар у кишини уришди ва қамашди. (Бунинг ортида ким турибди?) Фақат улар, ҳавои нафс аҳли. Ким шайхулислом Ибн Таймияни қамади? Ҳатто у киши қамоқда вафот этдилар, раҳимаҳуллоҳ. (Бунинг ортида ким турибди?) Фақат улар, ҳавои нафс аҳли. Шундай экан биз улардан эҳтиёт бўлишимиз керак! Чунки охир оқибат уларнинг ёвузликлари мусулмонларнинг калималари (яъни сафларини) парчаланишига ва мусулмонларнинг валиюл амрларига қарши хуруж қилишликка, мусулмонлар жамоатининг парчаланишига олиб боради. Шундан сўнг улар ягона уммат бўлиш ўрнига фирқа ва аҳзобларга бўлиниб олишади (улар шуни мақсад қилишади). Ҳа (шундай).

Бисмиллаҳир Роҳманир Роҳим

Аллоҳга ҳамду санолар, Росулуллоҳга салавоту саломлар бўлсин. Сўнг...

اللهم لا تجعل لصاحب بدعة عندي يدًا فيحبه قلبي. ابن المبارك

Аллоҳим, бидъат соҳиби менга яхшилик қилишини кўрсатма. Акс ҳолда қалбим уни яхши кўриб қолади. Ибн Муборак

ويبغضون أهل البدع الذين أحدثوا في الدين ما ليس منه، ولا يحبونهم، ولا يصحبونهم، ولا يسمعون كلامهم، ولا يجالسونهم، ولا يجادلونهم في الدين، ولا يناظرونهم، ويرون صون آذانهم عن سماع أباطيلهم. أبو عثمان الصابوني

Динда ундан бўлмаган нарсани пайдо қилган бидъат аҳлини ёмон кўрадилар. Уларни яхши кўрмайдилар, дўст тутмайдилар, сўзларига қулоқ солмайдилар, улар билан ҳамсуҳбат бўлмайдилар, улар билан динда мужодала ва мунозара қилмайдилар. Қулоқларини уларнинг ботил (сўз)ларидан ҳимоя қилишни тўғри деб биладилар. Абу Усмон ас-Собуний

فلابد من التحذير من تلك البدع وإن اقتضى ذلك ذكرهم وتعيينهم، بل ولو لم يكن قد تلقّوا تلك البدعة عن منافق، لكن قالوها ظانين أنَّها هدى وأنَّه خير، وأنَّها دين ولم تكن كذلك لوجب بيان حالها. ابن تيمية

Ушбу бидъатлардан ҳазир бўлишга чақириш шартдир. Гарчи бу уларни ёдга олиш ва номма-ном айтишни талаб қилсада. Балки ушбу бидъатни мунофиқдан қабул қилиб олмаган бўлсалар ҳам. Бироқ уни ҳидоят, хайр ва дин деган гумонда айтдилар. Агар шундай бўлмаса, унинг ҳолатини баён қилишлик вожиб бўлади. Ибн Таймийя.

والله لا يستقيم الدين إلا بولاة الأمر وإن جاروا وظلموا، والله لما يصلح الله بهم أكثر مما يفسدون. الحسن البصري

Аллоҳга қасамки дин фақат ҳукмдорлар билан тўғри бўлади. Гарчи жабру зулм қилсаларда. Аллоҳга қасамки, Аллоҳ улар сабабли бузганларидан кўра ислоҳ қилгани кўпроқ. Ҳасан ал-Басрий

ولا تشاور أحدًا من أهل البدع في دينك، ولا ترافقه في سفرك، وإن أمكنك أن لا تقربه في جوارك. ابن بطة العكبري

Бидъат аҳлидан бўлган бирор кимса билан дининг борасида маслаҳатлашма. Сафарингда унга ҳамроҳ бўлма. Агар имкон қилсанг ёнинга ҳам йўлатма. Ибн Батта ал-Укбарий

إن استطعت أن لا تحك رأسك إلا بأثر فافعل. سفيان الثوري

Агар бошингни фақат асарга биноан қашишни уддалолсанг, бас, шундай қил. Суфён Саврий

أكلت عند صاحب بدعة أكلة، فبلغ ذلك ابن المبارك فقال: لا كلمته ثلاثين يومًا. عبد الله السرخسي

Бидъат соҳиби ҳузурида бир луқма таом едим. Бу Ибн Муборакка етди. Шунда: у билан ўттиз кун гаплашмайман, дедилар. Абдуллоҳ Сархасий.

المؤمن للمؤمن كاليدين تغسل إحداهما الأخرى، وقد لا ينقلع الوسخ إلا بنوع من الخشونة، لكن ذلك يوجب من النظافة والنعومة، ما نحمد معه ذلك التخشين. ابن تيمية

Мўмин мўминга бири бошқасини ювадиган икки қўл кабидир. Гоҳида кир бироз қаттиқлик-(дағаллик) билан кетади. Бироқ бу тозалик ва юмшоқликни олиб келадики, шу билан бирга биз бу қаттиқ-қўполликни олқишлаймиз. Ибн Таймийя.

لا تدخل على سلطان وإن قلت‏‏ آمره بطاعة اللّه‏، ولا تدخل علي امرأة‏‏ وإن قلت‏ أعلمها كتاب اللّه، ولا تصغ أذنك إلى صاحب بدعة، وإن قلت أرد عليه. يونس بن عبيد

Ҳукмдор ҳузурига кирма, гарчи уни Аллоҳнинг тоатига буюраман десанг ҳам. (Номаҳрам) аёл ҳузурига кирма, гарчи унга Аллоҳнинг Китобини таълим бераман десанг ҳам. Бидъат соҳибига қулоқ тутма, гарчи унга раддия бераман десанг ҳам. Юнус ибн Убайд

إنّ الدعاة إلى البدع لا تقبل شهادتهم، ولا يصلى خلفهم، ولا يؤخذ عنهم العلم. ابن تيمية

Бидъатга чорловчиларнинг гувоҳлиги қабул қилинмайди, уларнинг ортида намоз ўқилмайди ва улардан илм олинмайди. Ибн Таймийя

وإذا سمعت الرجل يطعن على الآثار أو يريد غير الآثار، فاتهمه على الإسلام، ولا تشك أنه صاحب هوى مبتدع. الإمام البربهاري

Агар бирор кишини асарларга таъна етказаётганини ёки асарлардан бошқасини хоҳлаётганини эшитсанг, бас, унинг мусулмонлигини шубҳа остига ол. У аҳли ҳаво, бидъатчи эканида шак-шубҳа қилма. Имом Барбаҳорий.

قال سلام بن أبي مطيع: وكان أيوب يسمي أهل الأهواء كلهم خوارج، ويقول إن الخوارج اختلفوا في الاسم واجتمعوا على السيف

Саллом ибн абу Мутиъ шундай деди: Айюб ҳаво аҳлининг барини хаворижлар деб атарди. Ва: хаворижларнинг номи турли-туман бўлсада, қиличда жамландилар, дерди.

لما قدم سفيان الثوري البصرة، جعل ينظر إلى أمر الربيع بن صبيح و قَدره عند الناس، سأل: أي شيء مذهبه؟ قالوا: ما مذهبه إلا السنَّة. قال: من بطانته؟ قالوا: أهل القدر. قال: هو قدري

Суфён Саврий Басрага келганда Робиъ ибн Субайҳнинг ҳолати ва унинг одамлар наздидаги қадрига назар таша бошлади. (Шунда): уни йўли нима?-деб сўради. Улар: суннатдан бошқа йўлни тутмаган, дедилар. У: яқин дўстлари ким, деди. Улар: қадарийлар, дейишди. У эса: у қадарийдир, деди.

لا عيبَ على من أظهر مذهب السلف، وانتسب إليه، واعتزى إليه؛ بل يجب قَبول ذلك منه اتفاقا؛ فإن مذهب السلف لا يكون إلا حقًا. ابن تيمية

Салаф йўлини ошкор қилган, унга ўзини мансуб деб билган ва унга тааллуқли деб ҳисоблаган кишининг айби йўқ. Балки бир овоздан уни бундан қабул қилишлик вожиб бўлади. Аниқки, салаф йўли фақат ҳақ бўлади. Ибн Таймийя

ليس لأهل البدع غيبة. الحسن البصري

Бидъат аҳлига нисбатан ғийбат йўқдир. Ҳасан Басрий

قال ابن تيمية في رده على ابن المطهر: ومن العجب أن هذا الحمار الرافضي الذي هو أحمر من عقلاء اليهود ... والعامة معذورون في قولهم: الرافضي حمار اليهودي ... ثم إن هذا الحمار الرافضي يقول ... ثم ذكر بعض أقواله

Ибн Таймийя ибн Мутоҳҳирга раддия бериб, шундай деди: Ажабланарлиси шуки, ушбу рофизий эшак яҳудларнинг оқиллариданда эшакроқдир... Омма ушбу сўзларида маъзурдирлар: рофизий яҳудийнинг эшагидир... Сўнг ушбу рофизий эшак айтадики... Сўнг эса унинг айрим сўзларини ёдга олдилар.

إذا رأيت الرجل يقع في أحمد بن حنبل، فاعلم أنَّه مبتدع ضالّ. أبو جعفر الفلاس

Агар бирор кишини Аҳмад ибн Ҳанбал ҳақида ножўя сўз айтаётганини кўрсанг, бас, у бидъатчи, адашган эканини билгин. Абу Жаъфар Фаллос.

لا تجالسوا أهل الأهواء فإن مجالستهم ممرضة للقلوب. الحسن البصري

Аҳли ҳаво билан ҳамсуҳбат бўлманглар. Албатта, улар билан ҳамсуҳбат бўлишлик қалбларни касал қилади. Ҳасан Басрий

قال ابن عون: كان محمد بن سيرين رحمه الله تعالى يرى أن أسرع الناس ردة أهل الأهواء

Ибн Авн деди: Муҳаммад ибн Сийрин роҳимаҳуллоҳ одамларнинг энг тез муртад бўлиб кетадигани аҳли ҳаво деб биларди.

لا تجالسوهم -أي: أهل الأهواء- ولا تخالطوهم فإني لا آمن أن يغمسوكم في ضلالتهم ويلبسوا عليكم كثيرا مما تعرفون. أبو قلابة

Улар билан ҳамсуҳбат бўлманглар -яъни, аҳли ҳаво билан- ва улар билан ўралашманглар. Албатта, мен улар сизларни ўз залолатларига ботириб олишларидан ва сизларга билган кўп нарсаларингизни чалкаштириб юборишларидан ҳотиржам эмасман. Абу Қилаба

وإذا سمعت الرجل تأتيه بالأثر فلا يريده ويريد القرآن، فلا تشك أنه رجل قد احتوى على الزندقة، فقم من عنده ودعه. الإمام البربهاري

Агар бирор кишига асар келтирсанг ва у уни хоҳламай, Қуръон истаса, бас, у учига чиққан зиндиқ кимса эканида шак-шубҳа қилма. Тезда унинг олдидан туриб, уни тек қўй. Имом Барбаҳорий

من سمع مبتدعًا لم ينفعه الله بما سمع، ومن صافحه فقد نقض الإسلام عروةً عروةً. سفيان الثوري

Кимда-ким бидъатчига қулоқ солса, Аллоҳ эшитганидан (олган) фойдани йўқ қилади. Кимда-ким у билан қўл бериб кўришса, дарҳақиқат, исломни боғичма-боғич узибди. Суфён Саврий

من أحب صاحب بدعة، أحبط الله عمله، وأخرج نور الإسلام من قلبه. الفضيل بن عياض

Кимда-ким бидъат соҳибини яхши кўрса, Аллоҳ унинг амалини ҳабата қилади ва қалбидан ислом нурини чиқаради. Фузайл ибн Иёз

مات عبد العزيز بن أبي رواد، فصف الناس في جنازته حتى جاء الثوري، فقال الناس: جاء الثوري، جاء الثوري، حتى خرق الصفوف والناس ينظرون إليه، فجاوز الجنازة ولم يصل عليه لأنه كان يرمى بالإرجاء

Абдулазиз ибн абу Рувад вафот этди. Одамлар то Саврий келгунча унинг жанозасида саф тортиб турдилар. Шунда одамлар: Саврий келди, Саврий келди, дейишди. Одамлар у кишига назар ташлаб турган ҳолатда сафларни ёриб ўтдилар. Жанозага етиб, унга намоз ўқимадилар. Чунки унга муржиалик айби қўйилганди.

حكمي في أصحاب الكلام أن يضربوا بالجريد، ويحملوا على الإبل، ويطاف بهم في العشائر والقبائل، ويقال: هذا جزاء من ترك الكتاب والسنة وأخذ في الكلام. الشافعي

Аҳли калом борасида ҳукмим хурмо шоҳлари билан калтакланиб, туяга мингаштириб, қавму қабилалар оралаб айлантириб: бу Китоб ва суннатни ташлаб, калом (илми)ни олган кимсанинг жазосидир, дейилмоқлиги. Шофеий

لا تجالسوا أهل الأهواء، فإن لهم عرة كعرة الجرب. مجاهد بن جبر

Аҳли ҳаво билан ҳамсуҳбат бўлманглар. Чунки уларнинг қўтир қичимаси каби қичимаси бор. Мужоҳид ибн Жабр

والمراد بهجران أهل البدع: الابتعاد عنهم، وترك محبتهم، وموالاتهم، والسلام عليهم، وزيارتهم، وعيادتهم، ونحو ذلك، وهجران أهل البدع واجب. الشيخ ابن عثيمين

Бидъат аҳлидан воз кечишдан мурод: улардан узоқлашиш, уларга муҳаббат қўйиш, дўст тутиш, салом бериш, зиёрат қилиш, (касал бўлганда) бориб кўриш ва шунга ўхшашларни тарк этиш. Бидъат аҳлидан воз кечиш вожибдир. Шайх Ибн Усаймин

لا تختلف الرواية في وجوب هجر أهل البدع وفساق الملة. ابن أبي يعلى

Бидъат аҳли ва ислом миллати фосиқларидан воз кечиш вожиб экани борасидаги ривоятларда қарама-қаршилик йўқ. Ибн абу Яъло

قال أبو حاتم: وقدم موسى بن عقبة الصوري بغداد؛ فذُكر لأحمد بن حنبل، فقال: انظروا على من نزل، وإلى من يأوي

Абу Ҳотим деди: Мусо ибн Ақаба ас-Суврий Боғдодга кириб келди. Аҳмад ибн Ҳанбал ҳузурида ёдга олинганда шундай дедилар: кимникига тушиши ва кимникидан бошпана излашига қаранглар.

ثلاثة ليست لهم حرمة في الغيبة، أحدهم صاحب بدعة الغالي ببدعته. الحسن البصري

Уч тоифани ғийбат қилиш ҳаром эмас: бирлари бидъатида ҳаддидан ошган бидъатчидир. Ҳасан Басрий

أترغبون عن ذكر الفاجر‏؟‏ اذكروه بما فيه كي يحذره الناس. الحسن البصري

Фожирни ёдга олишдан бош тортасизларми? Одамлар ундан ҳазир бўлиши учун бор нарсаси билан уни ёдга олинглар. Ҳасан Басрий

كان الإمام أبو عبد الله أحمد بن حنبل لشدة تمسكه بالسنّة، ونهيه عن البدعة، يتكلم في جماعة من الأخيار إذا صدر منهم ما يخالف السنّة، وكلامه ذلك محمول على النصيحة للدين. ابن الجوزي

Имом Абу Абдуллоҳ Аҳмад ибн Ҳанбал суннатни қаттиқ ушлаб, бидъатдан қайтарганликлари сабабли улардан суннатга хилоф нарса содир бўлганда яхшилардан иборат бир жамоа ҳақида ҳам гапирдилар. У кишининг бу сўзлари дин учун насиҳат қилишга йўйилади. Ибнул Жавзий

إذا سلّم الرجل على المبتدع فهو يحبه. الإمام أحمد

Агар киши бидъатчига салом берса, демак, у уни яхши кўради. Имом Аҳмад

من كان مظهرًا للفجور أو البدع يجب الإنكار عليه ونهيه عن ذلك، وأقل مراتب الإنكار هجره لينتهي عن فجوره وبدعته. ابن تيمية

Кимда-ким фисқу фужур ва бидъатларни ошкора қилса унга инкор қилишлик ва уни бундан қайтаришлик вожиб бўлади. Инкор қилишлик мартабасининг энг ози фисқу фужур ва бидъатидан тийилиши учун ундан узоқлашишликдир. Ибн Таймийя

ما أبالي سألتُ صاحب بدعة عن ديني، أو زنيت. يوسف بن أسباط

Бидъат соҳибидан диним ҳақида сўрадим нима, зино қилдим нима?! Юсуф ибн Асбот

ما فرحت بشيء من الإسلام أشد فرحا بأن قلبي لم يدخله شيء من هذه الأهواء. ابن عمر

Исломда қалбимга ушбу ҳаво-(бидъат)лардан бирортаси кирмаганидан бошқа бирор нарса билан қаттиқроқ хурсанд бўлмадим. Ибн Умар (розияллоҳу анҳумо)

وقد كان السلف الصالح يحذرون من أهل البدع، ويبالغون في التحذير منهم، وينهون عن مجالستهم ومصاحبتهم وسماع كلامهم، ويأمرون بمجانبتهم ومعاداتهم وبغضهم وهجرهم. الشيخ حمود التويجري

Салаф солиҳ бидъат аҳлидан ҳазир бўлишга чақирардилар. Улардан ҳазир бўлишга чақиришда камчиликка йўл қўймай, улар билан ҳамсуҳбат ва ҳамроҳ бўлишдан ҳамда сўзларига қулоқ солишдан қайтарардилар. Улардан йироқ бўлиш, душман бўлиш, ёмон кўриш ва воз кечишга буюрардилар. Шайх Ҳамуд Тувайжурий

قيل لأحمد بن حنبل: الرجل يصوم ويصلى ويعتكف، أحب إليك أو يتكلم في أهل البدع؟ فقال: إذا قام وصلى واعتكف فإنما هو لنفسه، وإذا تكلم في أهل البدع فإنما هو للمسلمين، هذا أفضل. ابن تيمية

Аҳмад ибн Ҳанбалга: рўза тутиб, намоз ўқиб, эътикоф ўтирадиган киши сизга суюмлироқми ёки бидъат аҳли ҳақида гапирадиган кишими?-дейилди. Шунда: Агар қоим бўлиб, намоз ўқиса ва эътикофда ўтирса, бу ўзининг фойдасига. Агар бидъат аҳли ҳақида гапирса, батаҳқиқ, бу мусулмонларнинг фойдасига. Бу афзалдир, дедилар. Ибн Таймийя.

كان سفيان الثوري يبغض أهل الأهواء وينهى عن مجالستهم أشد النهي. شعبة

Суфён Саврий аҳли ҳавони ёмон кўрар ва улар билан ҳамсуҳбат бўлишдан ниҳоятда қайтарарди. Шуъба

ومن كان محسنًا للظن بهم، وادعى أنه لم يعرف حالهم، عُرِّف حالهم، فإن لم يباينهم، ويظهر لهم الإنكار، وإلا أُلْحق بهم، وجُعل منهم. ابن تيمية

Кимда-ким улар ҳақида яхши гумон қилиб, ҳолатларини билмаслигини даъво қилса, ҳолатлари таништирилади. Агар улардан ажралиб, уларга ошкора инкор қилмаса, аниқки, улар сафига қўшилиб, улардан бири дейилади. Ибн Таймийя

من لم يكن معنا -أي: على السنة- فهو علينا. عتبة الغلام

Кимда-ким биз билан -яъни, суннатда- бўлмаса, бас, у бизга қаршидир. Утба ал-Ғулом

إذا لقيت صاحب بدعة في طريق فخذ في غيره. يحيى بن أبي كثير

Агар бидъат соҳибига бирор йўлда йўлиқиб қолсанг, бас, бошқасига юр. Яҳё ибн абу Касир

ما ابتدع قوم بدعة إلا استحلوا السيف. أبو قلابة

Бирор қавм бирор бир бидъат қилсалар, албатта, қилични ҳалол санайдилар. Абу Қилаба

من أتاه رجل فشاوره فدله على مبتدع فقد غش الإسلام واحذروا الدخول على صاحب البدع فإنهم يصدون عن الحق. الفضيل بن عياض

Кимни олдига бирор киши келиб, маслаҳат сўраса ва у уни бидъатчига йўллаб қўйса, дарҳақиқат, исломга фириб ишлатибди. Бидъатчилар ҳузурига киришдан ҳазир бўлинглар. Чунки улар ҳақдан тўсадилар. Фузайл ибн Иёз

لا تجالس أهل الأهواء فإن مجالستهم ممرضة للقلوب. ابن عباس

Аҳли ҳаво билан ҳамсуҳбат бўлма. Чунки улар билан ҳамсуҳбат бўлишлик қалбларни касал қилувчидир. Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо.

إنما سميت الأهواء لأنها تهوي بصاحبها في النار. عامر بن شراحيل الشعبي

Ҳаво деб аталишининг сабаби, у ўз соҳибини дўзахга туширгани учун. Омир ибн Шуроҳил Шаъбий

لأن يكون ابني فاسقًا من الفساق أحب إليّ من أن يكون صاحب هوى. أرطأة ابن المنذر

Ўғлим фосиқлардан бир фосиқ бўлишлиги мен учун ҳаво-(бидъат) соҳиби бўлишидан севимлироқдир. Артаъа ибн Мунзир

وكان الشافعي رضي الله عنه شديدًا على أهل الإلحاد وأهل البدع، مجاهرًا ببغضهم وهجرهم. البيهقي

Шофеий роҳимаҳуллоҳ мулҳид ва бидъат аҳлига қаттиқ, уларни очиқчасига ёмон кўриб, улардан узоқ бўлардилар. Байҳақий

من وقّر صاحب بدعة فقد أعان على هدم الإسلام، ومن زوّج كريمته لصاحب بدعة فقد قطع رحمها، ومن انتهر صاحب بدعة ملأ الله قلبه أمنًا وإيمانًا. الفضيل بن عياض

Кимда-ким бидъат соҳибини ҳурмат қилса, дарҳақиқат, исломни бузишга кўмак берибди. Кимда-ким жондан азизи (қизи ёки синглиси)ни бидъатчига узатса, дарҳақиқат, у билан қариндошчилик риштасини узибди. Кимда-ким бидъат соҳибига ўдағайласа, Аллоҳ қалбини ҳотиржамлик ва иймон билан тўлдиради. Фузайл ибн Иёз

إذا رأيت العراقي يتكلم في أحمد بن حنبل، فاتّهمه في دينه، وإذا رأيت البصري يتكلم في وهب بن جرير، فاتّهمه في دينه، وإذا رأيت الخراساني يتكلم في إسحاق بن راهويه، فاتّهمه في دينه. نعيم بن حماد

Агар ироқликни Аҳмад ибн Ҳанбал ҳақида ножўя сўз айтаётганини кўрсанг, бас, унинг динини шубҳа остига ол. Агар басраликни Ваҳб ибн Жарир ҳақида ножўя сўз айтаётганини кўрсанг, бас, унинг динини шубҳа остига ол. Агар хуросонликни Исҳоқ ибн Роҳавайҳ ҳақида ножўя сўз айтаётганини кўрсанг, бас, унинг динини шубҳа остига ол. Нуъайм ибн Ҳаммод

ومن السنة مجانبة كل من اعتقد شيئًا مما ذكرناه أي: من البدع، وهجرانه، والمقت له، وهجران من والاه، ونصره، وذب عنه، وصاحبه، وإن كان الفاعل لذلك يظهر السنّة. ابن بطة العكبري

Биз зикр қилганлардан бирортасини эътиқод қилган ҳар бир кимсадан йироқ бўлишлик суннатдандир: бидъат, уни ҳажр қилиш, уни қоралаш, уни дўст тутган, ёрдам қўлини чўзиб, ҳимоя қилган ва ҳамроҳи бўлган кимсани ҳам ҳажр қилиш. Гарчи ушбу ишни қилувчи зоҳирда суннатга амал қилсада. Ибн Батта ал-Укбарий

من يجالس أهل البدع أشد علينا من أهل البدع. ابن عون

Бидъат аҳли билан ҳамсуҳбат бўлган кимса бизга бидъат аҳлиданда қаттиқроқдир. Ибн Авн

ولم يزل أهل السنة يعيبون أهل الأهواء المضلة، وينهون عـن مجالستهم، ويخوفون فتنتهم، ويخبرون بخلاقهم، ولا يرون ذلك غيبة لهم، ولا طعناً عليهم. ابن أبي زمنين

Аҳли сунна залолатга бошловчи аҳли ҳавони мудом айблаб, улар билан ҳамсуҳбат бўлишдан қайтаради. Уларнинг фитналаридан қўрқитади ва қилмишларидан хабардор қилади. Ҳамда буни уларга нисбатан ғийбат ва таъна етказиш деб билмайди. Ибн аби Заманин

واعلموا أن هذا العلم دين، فانظروا ما تصنعون، وعمن تأخذون، وبمن تقتدون، ومن على دينكم تأمنون؛ فإن أهل البدع كلهم مبطلون، أفّاكون، آثمون. الإمام الأوزاعي

Ушбу илм дин эканини билинглар. Нима қилаётганингизга, кимдан олаётганингизга ва кимга иқтидо қилаётганингизга ҳамда динингизни кимга ишонаётганингизга қаранглар. Чунки бидъат аҳлининг бари сафсатабоз, ёлғончи, гуноҳкорлардир. Имом Авзоий

وكان -أبو جعفر محمد بن العباس بن أيوب الأخرم- متعصبًا للسنّة، غليظًا على أهل البدع. أبو الشيخ ابن حيان

Абу Жаъфар Муҳаммад ибн Аббос ибн Айюб ал-Ахром суннатга мутаассиб, бидъат аҳлига эса ғализ-(қўрс) эдилар. Абу Шайх ибн Ҳайён

من ستر عنا بدعته، لم تخف علينا أُلفته. الإمام الأوزاعي

Кимда-ким биздан бидъатини яширса, ким билан улфат эканини яширолмайди. Имом Авзоий

ويجب عقوبة كل من انتسب إليهم -أي: أهل البدع- أو ذَبَّ عنهم، أو أثنى عليهم، أو عظم كتبهم، أو عرف بمساعدتهم ومعاونتهم، أو كره الكلام فيهم وأخذ يعتذر لهم، بل تجب عقوبة كل من عرف حالهم ولم يعاون على القيام عليهم، والقيام عليهم من أوجب الواجبات. ابن تيمية

Уларга ўзини мансуб деб билган -яъни, бидъат аҳлига- ёки уларни ҳимоя қилган ёҳуд уларга олқиш айтган ёкида китобларини улуғлаган ё уларга ёрдам ва кўмак бериш билан маъруф бўлган ёки улар ҳақида сўз очилишини ёмон кўрган ва уларга узр қидирган ҳар бир кимсани жазолашлик вожиб бўлади. Балки уларнинг ҳолатини билиб, уларга қарши туришга кўмак бермаган ҳар бир кимсани жазолашлик вожиб бўлади. Уларга қарши туришлик вожиботларнинг энг вожибидир. Ибн Таймийя

لا تجالس ذا بدعة فيمرض قلبك، ولا تجالس مفتوناً فإنه ملقّن حجته. إسماعيل بن عبيد الله

Бидъат соҳиби билан ҳамсуҳбат бўлма, акс ҳолда қалбинг касал бўлади. Фитнага учраган билан ҳамсуҳбат бўлма. Чунки унинг ҳужжати ишонтирувчидир. Исмоил ибн Убайдуллоҳ

لا تجلس مع صاحب بدعة، فإني أخاف أن ينزل عليك اللعنة. الفضيل بن عياض

Бидъат соҳиби билан ўтирма. Албатта, мен устинга лаънат ёғилишидан қўрқаман. Фузайл ибн Иёз.

لا تجالس صاحب كلام وإن ذبّ عن السنة، فإنه لا يؤول أمره إلى خير. الإمام أحمد

Аҳли калом билан суҳбат қурма, гарчи суннатни ҳимоя қилсада. Чунки унинг иши яхшилик билан тугамайди. Имом Аҳмад

لهذا لم يكن للمعلن بالبدع والفجور غيبة. ابن تيمية

Шунинг учун бидъат ва фисқу фужурни ошкора қилганга нисбатан ғийбат йўқдир. Ибн Таймийя

لأن يجاورني قردة وخنازير أحب إلي من أن يجاورني أحد منهم - يعني أصحاب الأهواء -. أبو الجوزاء أوس بن عبد الله الربعي

Менга маймун ва тўнғизларнинг ёнма-ён бўлиши улардан бирининг ёнма-ён бўлишидан севимлироқдир. -Яъни, аҳли ҳаво-. Абул Жавзо Авс ибн Абдуллоҳ Робъий

دُعي أيوب السختياني إلى غسل ميت، فخرج مع القوم؛ فلما كشف عن وجه الميت عرفه، فقال: أقبلوا قِبَل صاحبكم، فلست أغسله، رأيته يماشي صاحب بدعة

Айюб ас-Сихтияний маййитни ювишга чақирилдилар. Шунда қавм билан чиқиб, маййитнинг юзини очганларида, уни танидилар ва: соҳибингиз томонга юзланинглар. Мен уни ювмайман. Уни бидъатчи билан юрганини кўргандим, дедилар.

عُرضت على السيف خمس مرّات، لا يقال لي: ارْجع عن مذهبك، لكن اسكتْ عمن خالفك، فأقول: لا أسكت. أبو إسماعيل الهروي

Беш мартта қилич остига келтирилдим. Менга: йўлингдан қайт, дейилмади. Бироқ: сенга хилоф бўлганлардан тилингни тий, (дейилди). Мен эса: жим бўлмайман, дедим. Абу Исмоил ал-Ҳарвий

قال قتادة: يا أحول، إن الرجل إذا ابتدع بدعة، ينبغي لها أن تذكر حتى تحذر. عاصم الأحول

Қатода деди: эй Аҳвал! Агар киши бидъат қилса, ундан ҳазир бўлгунча зикр қилиниши лозим бўлади. Осим ал-Аҳвал

كان عمر بن هارون شديداً على المرجئة، وكان يذكر مساوئهم وبلاياهم. قتيبة بن سعيد

Умар ибн Ҳорун муржиаларга қаттиқ бўлиб, уларнинг қилмиш ва офатларини ёдга оларди. Қутайба ибн Саъид

صاحب البدعة لا يقبل الله له صلاةً ولا صيامًا ولا حجًا ولا عمرةً ولا جهادًا ولا صرفًا ولا عدلاً. الحسن البصري

Аллоҳ таоло бидъат соҳибидан на намоз, на рўза, на ҳаж, на умра, на жиҳод, на фарз ва на нафлни қабул қилади. Ҳасан Басрий

إياكم وأصحاب الرأي، فإنهم أعداء السنن، أعيتهم الأحاديث أن يحفظوها فقالوا بالرأي فضلوا وأضلوا. عمر بن الخطاب

Раъй соҳибларидан четланинглар. Албатта, улар суннат душманларидир. Ҳадислар уларни ёд олмоқликдан чарчатиб қўйди. Натижада раъйни айтиб, (ўзлари ҳам) адашишди, (ўзгаларни ҳам) адаштиришди. Умар ибн Хаттоб розияллоҳу анҳу

قال الإمام محمد بن عبد الوهاب: لكن البهيم سليمان بن سحيم لا يفهم معنى العبادة.

Имом Муҳаммад ибн Абдулваҳҳоб шундай деди: Бироқ Сулаймон ибн Суҳайм жонивор ибодатнинг маъносини тушунмайди.

إن فرقة النجاة، وهم أهل السنة، مأمورون بعداوة أهل البدع، والتشريد بهم، والتنكيل بمن انحاش إلى جهتهم، ونحن مأمورون بمعاداتهم، وهم مأمورون بموالاتنا والرجوع إلى الجماعة. الشاطبي

Албатта нажот топувчи фирқа – аҳли суннадир. Улар бидъат аҳлига душман бўлиш, уларни қувиб солиш, уларнинг томонига узоқлашган кимсага намуна сифатида жазо беришга маъмурдир. Биз уларга душманлик туйғусида бўлишга буюрилганмиз. Улар эса бизни дўст тутишга ва жамоатга қайтишга маъмурдирлар. Шотибий.
Бидъат аҳли имомлари умматга гуноҳ аҳлидан зарарлироқдир. Шунинг учун пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам хаворижларни қатл қилишга амр қилдилар ва золим ҳукмдорларга қарши жанг қилишдан қайтардилар. Ибн Таймийя роҳимаҳуллоҳ
Дарҳақиқат, шариат уни ҳайдаб солиш, беписанд муносабатда бўлиш ва хўрлашликданда қаттиқроқ нарса бўлмиш калтаклаш ва қатл қилишга амр қилганини билдик. Яъни, бидъатчини. Шотибий

والبدع دهليز الكفر والنفاق، كما أن التشيع دهليز الرفض، والرفض دهليز القرمطة والتعطيل. ابن تيمية

Бидъатлар куфр ва нифоқнинг даҳлизи-(остонаси)дир. Худди шийъалик рофизаликни даҳлизи, рофизалик эса қаромита ва таътилнинг даҳлизи бўлгани каби. Ибн Таймийя

فلا يجوز أن تأخذ المؤمن رأفة بأهل البدع والفجور والمعاصي والظلمة. ابن تيمية

Мўмин бидъат, фужур, маъсият ва зулм аҳлига меҳрибон бўлиши жоиз эмас. Ибн Таймийя

قال الحسن البصري لما رأى بهلوانًا يلعب على الحبل: هذا أحسن من أصحابنا، فإنه يأكل الدنيا بالدنيا، وأصحابنا يأكلون الدنيا بالدين

.
Ҳасан Басрий арқонда ўйнаётган дорбозни кўрганда: бу асҳобларимиздан яхшироқ. Чунки у дунёни дунё воситадида еяпти. Асҳобларимиз эса дунёни дин воситасида еяптилар, деди.
Гуноҳи кабира аҳлидан иборат аҳли суннанинг қабрлари боғдир. Зоҳидлардан иборат бидъат аҳлининг қабрлари чоҳдир. Аҳли суннанинг фосиқлари авлиёлар. Бидъат аҳлининг зоҳидлари Аллоҳнинг душманларидир. Имом Аҳмад
Динингни бидъат соҳибига ишонма. Ишинг борасида у билан машварат қилма. Унинг олдида ўтирма. Кимда-ким бидъат соҳиби олдида ўтирса Аллоҳ унга кўрликни беради. Фузайл ибн Иёз
Ибн Аббос розияллоҳу анҳумо қадариялар ҳақида шундай дедилар: "Улар ушбу умматнинг ёмонлари. Касалларини бориб кўрманглар, ўликларига (жаноза) намози ўқиманглар. Агар менга улардан бирортасини кўрсатсанг, ушбу икки бармоғим билан икки кўзини ўйиб оламан".
Фузайл ибн Иёз деди: "Кимда-ким бидъатчининг юзига табассум қилса, дарҳақиқат, Аллоҳ Муҳаммад соллаллоҳу алайҳи ва салламга нозил қилган нарсани қадрсиз деб билибди... Кимда-ким бидъатчининг жанозасига эргашса, то қайтгунича мудом Аллоҳнинг ғазабида бўлади".

والله لا يستقيم الدين إلا بولاة الأمر وإن جاروا وظلموا، والله لما يصلح الله بهم أكثر مما يفسدون. الحسن البصري

Аллоҳга қасамкиб дин фақат ҳукмдорлар билан тўғри бўлади. Гарчи жабру зулм қилсаларда. Аллоҳга қасамки, Аллоҳ улар сабабли бузганларидан кўра ислоҳ қилгани кўпроқ. Ҳасан ал-Басрий
Товус ибн Кайсан Маъбад ал-Жуҳанийни уйни-(каъбани) тавоф қилаётганини кўрганда шундай деди: "Бу Маъбад, уни назарингизга ҳам илманглар”.

لأن ألقى الله بصحيفة الحجاج، أحب إلي أن ألقاه بصحيفة عمرو بن عبيد. سلام ابن أبي مطيع

Мен учун Аллоҳга Ҳажжожнинг (амал) саҳифаси билан йўлиқишим, Амр ибн Убайднинг (амал) саҳифаси билан йўлиқишимдан севимлироқдир. Саллам ибн абу Мутиъ

قال النضر بن شميل: سمعت شعبة يقول: تعالوا حتى نغتاب في الله.

Назр ибн Шумайл айтади: Шуъбани шундай деяётганларини эшитдим: Келинглар, Аллоҳ йўлида ғийбатлашамиз.

يا بني، لأن أراك خرجت من بيت خنثى، أحب إليّ من أن أراك خرجت من بيت فلان وفلان، ولأن تلقى الله زانيًا سارقًا خائنًا أحب إلي من أن تلقاه بقول أهل الأهواء. يونس بن عبيد

Эй ўғилчам! Мен сени хунасанинг уйидан чиққанингни кўришим, мен учун фалончи ва пистончининг уйидан чиқишингдан севимлироқдир. Аллоҳга зинокор, ўғри, хоин ҳолатда йўлиқишинг, мен учун Унга аҳли ҳавонинг қавли билан йўлиқишингдан суюмлироқдир. Юнус ибн Убайд

كل من ابتدع في دين الله فهو ذليل حقير بسبب بدعته، وإن ظهر لبادئ الأمر في عزّه وجبروته، فهم في أنفسهم أذلاء. الشاطبي

Аллоҳнинг динида бидъат қилган ҳар бир кимса бидъати сабабли хорланган, ҳақирдир. Гарчи ишнинг бошида иззат ва куч-қудратда бўлсада. Аслида ич-ичларидан хордирлар. Шотибий

من دخل على صاحب بدعة فليست له حرمة. الحسن البصري

Кимда-ким бидъат соҳиби ҳузурига кирса, бас, унинг ҳурмати йўқдир. Ҳасан Басрий

لا تسلم على أهل الأهواء، ولا تجالسهم إلا أن تغلظ عليهم، ولا يعاد مريضهم، ولا تحدث عنهم الأحاديث. الإمام مالك

Аҳли ҳавога салом берма ва улар билан ҳамсуҳбат бўлма. Фақат уларга қўполлик қилишинг бундан мустасно. Касаллари бориб кўрилмайди ва улардан ҳадислар айтилмайди. Имом Молик

من علامات الحق: البغض لمن يدين بالهوى، ومن أحب الحق فقد وجب عليه البغض لأصحاب الهوى. عبد الله بن داود سنديلة

Бидъатга эътиқод қўйган кимсани ёмон кўришлик ҳақ аломатларидандир. Кимда-ким ҳақни суйса, дарҳақиқат, унга бидъат аҳлини ёмон кўришлик вожиб бўлади. Абдуллоҳ ибн Давуд Синдайла

جاء موت هذا الذي يقال له المريسي وأنا في السوق، فلولا أن الموضع ليس موضع سجود، لسجدت شكرًا، الحمد لله الذي أماته، هكذا قولوا. بشر بن الحارث

Бозорда эканимда Миррийсий дейиладиган кимсанинг ўлим (хабари) келди. Агар ушбу ўрин сажда қилиш ўрни бўлганида, албатта, барча мақтовлар уни ўлдирган Аллоҳга хосдир дея шукр саждаси қилардим. Шундай денглар! Бишр ибн Ҳорис
آكل مع يهودي ونصراني ولا آكل مع مبتدع، وأحب أن يكون بيني وبين صاحب بدعة حصن من حديد. الفضيل بن عياض
Яҳудий ва насроний билан овқатланаман. Бидъатчи билан эса овқатланмайман. Мен билан бидъат соҳиби ўртасида темирдан қўрғон бўлишини хоҳлайман. Фузайл ибн Иёз

Юклаб олиш

Фазилатли шайх Робиъ ибн Ҳадий ал-Мадхалий дедилар: «Бидъатчи уйни ички томондан вайрон қилади, сўнг душманга эшикни очиб, унга: «Кир», дейди» («Мажмуъ» 14/408).

Юклаб олиш

Имом Лайс ибн Саъд дедилар: «Мен бидъат аҳлидан бирор нарсани қабул қилмаган бўлар эдим, ҳатто агар уни сув (усти)да юриб кетаётганини кўрсам ҳам» («ал-Иттибоъ» 35).

Имом Молик раҳимаҳуллоҳ дедилар:

لا يُنكح أهل البدع ولا ينكح إليهم ولا يسلم عليهم ولا يصلى خلفهم ولا تشهد جنائزهم

«Бидъат аҳлига уйланилмайди ва унга турмушга берилмайди, уларга салом берилмайди, орқаларида намоз ўқилмайди, жанозасига қатнашилмайди».

«Ал-Мадуна» (1-177).