Тавҳид форуми
Уламоларга ўхшашга интил - Printable Version

+- Тавҳид форуми (https://tavhid.com/forum)
+-- Forum: Руҳий тарбия (https://tavhid.com/forum/forumdisplay.php?fid=19)
+--- Forum: Илм талаб қилиш (https://tavhid.com/forum/forumdisplay.php?fid=20)
+--- Thread: Уламоларга ўхшашга интил (/showthread.php?tid=345)



Уламоларга ўхшашга интил - Admin - 09-09-2010

Уламоларга ўхшашга интил

Талабалар уламоларга боғланишларида айтиб ўтганимдек (қуйидагиларга) диққат қаратишлари вожиб бўлади: уларнинг одоби, йўли, мулойимлиги. Ундан шуларни олсинлар. Абдуллоҳ ибн Масъуд розияллоҳу анҳу шогирдларининг йўли каби, улар у киши розияллоҳу анҳуга ўхшашга интилардилар. Бунинг сабаби, у киши одамларнинг Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламга юриш-туриши, мулойимлиги ва одобида энг ўхшаш киши эканини билганлари учун. Бухорийнинг «Саҳиҳ»ида Ҳузайфа розияллоҳу анҳунинг ҳадисида ворид бўлганидек: «Уйидан чиқиб унга қайтгунча мулойимлиги, ахлоқ-одоби ва йўли-(юриш-туриш)ида одамларнинг Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга энг ўхшаши албатта Ибн Умму Абддир. Аҳли оиласи даврасида холий қолганда нима қилишини билмаймиз». Бу билан Абдуллоҳ ибн Масъудни назарда тутяптилар. Шунинг учун шогирдлари у кишига ўхшашга интилардилар. Уларчалик бўлолмасангиз ҳам уларга ўхшашга ҳаракат қилинглар, батаҳқиқ, буюкларга ўхшаш бўлиш нажотдир. Буни билишганларида у киши розияллоҳу анҳуга ўхшашга ҳаракат қилардилар. Чунки бу киши Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламга эргашишга ошиқманд эди, розияллоҳу анҳу. Буюк саҳобий. Шогирдлари шу ҳақиқатни билганларида, ўқувчилари шу ҳақиқатни билганларида у кишига ўхшашга интилдилар. У кишига сийрати, мулойимлиги, хулқ-атворида ўхшардилар. У кишига ўхшаш бўлишга ҳаракат қилардилар. Чунки у киши Расулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламга ўхшаш. Шунинг учун бу иш уламолар ўртасида жорий бўлган. Дарҳақиқат, Абу Довуд одамлар ичида Аҳмадга энг ўхшаши эди. Аҳмад одамлар ичида Вакийга энг ўхшаши эди. Вакий одамларнинг Суфёнга энг ўхшаши эди. Суфён Саврий ким у? Суфён Саврий. Вакий у кишига ўхшаш эди. Чунки у киши наздида у (Суфён) ўзидан олдингиларга ўхшаш бўлгани собит бўлган. Вакий Суфёнга ўхшаш бўлиши, унга ана шу бобда ўхшар эдики, у киши Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ахлоқида эди. Қандай? Чунки Суфён Саврий одамларнинг Иброҳимга энг ўхшаши эди. Иброҳим Алқамага, Алқама Асвадга, у эса Абдуллоҳ ибн Масъудга, розияллоҳу анҳу. Улар ўша зотларга ўхшаш эдилар. Уларнинг сийрати ва ахлоқи узра юрардилар. Улардан илм олардилар. Улардан ахлоқ олардилар. Улардан сийрат-(юриш-туриш)ни олардилар. Улардан хулқ-атворни олардилар. Агар талабани шайхларнинг одоб-ахлоқида эмаслигини кўрсангиз, бас, у фойда олмаганини билинг. Агар уни уларнинг хулқ-атворида кўрмасангиз, бас, у истифода қилмаганини билинг. Бунинг сабаби, илм амални вужудга келтиради. Агар у унда амални, ўшаларнинг йўлида юришни вужудга келтирмаса, батаҳқиқ, у улардан бирор ҳолатда фойда олмабди. Ана шу дамда у бир томон, сўзи бошқа томон бўлади. Агар шундай бўлса, одамлар унга қарайдилар, сўзи ва ҳолати ўртасидаги фарқни кўрадилар. Агар сўзи ва ҳолати ўртасидаги фарқни кўрсалар, батаҳқиқ, улар шу вақт унга иқтидо қилмайдилар. Бунинг сабаби, у ўзида татбиқ қилмайдиган сўзни айтаётганини биладилар. Агар ўзида татбиқ қилмаса, бас, одамлар ундан фойда олишлари, ўзларига татбиқ қилишлари мумкин эмас. Талабага олган илмини сўз ва амал жиҳатидан татбиқ қилган бўлиши, ахлоқ-одоб ва хулқ-атворда уламолар йўлида бўлиши, уларнинг сифатлари билан сифатланиши, хулқлари билан хулқланиши, одоблари билан одобланиши вожиб бўлади. Ана шу вақт Аллоҳ таборака ва таолонинг изни билан (ўзгага) фойдали ва (ўзида) фойдаланган бўлади.
Эй севиклиларим! Барчамизга уларга боғланишимиз вожиб бўладиган ана шу уламолар Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг меросхўрлари эканини билишимиз вожиб. Набий соллаллоҳу алайҳи ва салламнинг ворисларига бироз олдин айтганимдек ўхшаш бўлиш вожиб бўлади. Худди Абу Довуд Аҳмадга ўхшаш бўлганидек. Чунки, Аҳмад Вакийга ўхшарди. Вакий Суфён Саврийга ўхшарди. Саврий Мансурга, Мансур Иброҳимга, Иброҳим Алқамага, Алқама Абдуллоҳ ибн Масъудга.