Аллоҳнинг ҳар кеча туннинг охирги учинчи қисмида дунё осмонига нозил бўлиши

Мўмин киши қодир бўлганча тундаги намоз вақтига риоя қилишлиги суннатдир. Агар туннинг охир(ги қисми)да туришга қодир бўлса тунги намозини кечанинг охирига кечиктирсин. Чунки ана шу афзали ва Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан ворид бўлган кўплаб саҳиҳ ҳадисларда келганидек илоҳ (азза ва жалла)нинг тушишлиги вақтидир. У киши соллаллоҳу алайҳи ва саллам шундай дедилар: «Роббимиз ҳар кеча туннинг охирги учинчи қисми бўлганда дунё осмонига тушиб, шундай дейди: «Ким Менга дуо қилади, уни ижобат қиламан. Ким Мендан сўрайди, унга ато қиламан. Ким Мендан мағфират сўрайди, уни мағфират қиламан». То тонг отгунга қадар (шундай бўлади)». Ушбу вақт Роб азза ва жалла тушиши боис улуғ бир вақтдир. Ўзи субҳанаҳу ва таолонинг улуғлигига лойиқ бўлгудек тушишдир. Бу борада У Зот шундай дейди: «Бирор бир дуо қилгувчи борми, уни ижобат қиламан. Бирор бир сўрагувчи борми, унга сўраганини бераман. Бирор бир мағфират сўрагувчи борми, уни мағфират қиламан». Бир ривоятда эса: «Бирор бир тавба қилувчи борми, унинг тавбаси қабул қилинади». Ушбу улкан фазлдир. Ушбу вақтга риоя қилишлик лозим бўлади. Нузул ҳақидаги ушбу саҳиҳ ҳадисга биноан у кечанинг охири, охирги учинчи қисмидир. Ушбу нузул-(тушишлик) субҳанаҳу ва таолога лойиқ бўлгудек Роббимиз азза ва жалланинг васфидир. Кайфиятга солинмайди ва тамсил қилинмайди. Балки бу борада шундай дейилади: Ўзининг улуғлигига лойиқ бўлгудек нузулдир. Бунда ҳам бошқа сифатлари каби субҳанану ва таоло махлуқотларига ўхшаш эмасдир. Аршга Ўзининг улуғлигига лойиқ бўлгудек олий бўлишлик ила олий бўлди деб айтганимиз каби. Махлуқотлари ичида У субҳанаҳуга ўхшаши йўқдир. Илми Ўзининг улуғлигига лойиқ бўлгудек, Раҳмати, шунингдек Юзи, Қўли ва бошқа сифатларида айтганимиз каби. Бари ҳақдир. Барчаси Аллоҳ субҳанаҳу ва таолода собитдир, Ўзи жалла ва алага лойиқ бўлгудек равишда. Субҳанаҳу айтганидек: «Бирон нарса У зотга ўхшаш эмасдир. У эшитгувчи ва кўриб тургувчидир» (Шўро: 11). Ўзига эшитишлик ва кўришликни исбот қилди ва Ўзидан, субҳабаҳу ва таоло, бирортаси Унга ўхшаш эканлигини рад этди. Ана шу аҳли сунна вал жамоа юриб бораётган ҳақдир. Ушбу (йўл) – Азиз Китобда ёки Росулуллоҳ соллаллоҳу алайҳи ва салламдан нақл қилинган пок, саҳиҳ суннатда ворид бўлган барча исм ва сифатларни исбот қилишликдир. Буларни (махлуқотларига) ўхшатмай исбот қиламиз ва таътил-(инкор қилишлик)дан поклаймиз. Айтамизки: Нузул, Олий бўлишлик, Раҳмат, Ғазаб, Юз, Қўл, Бармоқлар ва бундан бошқаларидан иборат Роб таолонинг исм ва сифатларини исбот қилишлик вожибдир. Буларни Аллоҳга ҳужжатларда келганидек (махлуқотларига) ўхшатмай исбот қиламиз. Ҳамда Унинг сифатларини таътил-(инкор)дан пок бўлган ҳолатда махлуқотларига ўхшаш эканлигидан пок деб биламиз. Аҳли сунна вал жамоа ана шундай дейди. Нузул ҳам ушбу бобдандир. Кечанинг охирида Рабнинг нозил бўлишлиги ушбу бобдандир. Уни Аллоҳ субҳанаҳу ва таолога Ўзига лойиқ бўгудек равишда исбот қилиб, арш устига олий бўлганига иймон келтирамиз. У жалла ва ала арш устидадир. Унинг сифатлари махлуқотларининг сифатларига ўхшаш эмасдир. Унинг ҳаққида (ворид бўлган) нузул арш устига олий бўлганига зид келмайди, субҳанаҳу ва таоло. У азза ва жалланинг ҳаққида (ворид бўлган) бу (нузул) ана у (аршга олий бўлганига) зид келмайди. Ушбу нузулнинг моҳияти ва кайфийяти фақатгина У субҳанаҳу ва таолога маълумдир. У Аллоҳга лойиқ бўлгудек нузулдир. Ана шу дамда улкан яхшилик бор. Ана шу онда субҳанаҳу ва таоло айтадики: «Тавба қилувчи борми, тавбаси қабул қилинади. Сўрагувчи борми, сўрагани берилади. Мағфират сўрагувчи борми, мағфират қилинади». Ушбу улкан фазл бўлиб, ана шу вақтда намоз ва қироат билан дуони ҳам кўпайтиришлик лозим бўлади. Пайғамбар соллаллоҳу алайҳи ва саллам ана шундай йўл кўрсатгандилар.